Ελληνική λογοτεχνία

Πρόκειται για μια δουλειά που δεν περίμενα ποτέ ότι θα εκδοθεί. Το ίδιο ακριβώς πίστευε για χρόνια και ο δημιουργός της. Κι’ όμως, το βιβλίο του Θεσσαλονικιού δημοσιογράφου Θανάση Τριαρίδη ’’Τα μελένια λεμόνια’’ θα βρεθούν μέσα στους προσεχείς μήνες στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Την ευθύνη, αληθινή ευθύνη, της έκδοσης ανέλαβε ο εκδοτικός οίκος ’’Τυπωθήτω’’ του Γ. Δαρδανού, στον οποίο την επιμέλεια εκδόσεων έχει ο ίδιος ο Τριαρίδης. Ο συγγραφέας δεν είναι πρωτοεμφανιζόμενος αλλά τα τελευταία χρόνια είχε ’’δημιουργική σιγή’’ ή καλύτερα ’’εκδοτική σιγή’’ με αφορμή τις διαδοχικές απορρίψεις των ’’Μελένιων λεμονιών’’ από τους εκδοτικούς οίκους. Ο Τριαρίδης, 36 ετών, σήμερα με σπουδές νομικής έγινε γνωστός ως ακτιβιστής για τα δικαιώματα των τσιγγάνων αλλά και με αφορμή τα όσα έγιναν το καλοκαίρι του 2005 στην εφημερίδα Μακεδονία. Η διεύθυνση της εφημερίδας αρνήθηκε τότε να δημοσιεύσει κείμενο του με θέμα την κομμένη, παλιά, μακεδονική γλώσσα και την επαναφορά της στα σχολεία και δημιουργήθηκε ολόκληρος σάλος που οδήγησε, τελικά, στην αποχώρησή του από την εφημερίδα. Το ένατο βιβλίο του εκδόθηκε το 2003 από τον Πατάκη (τίτλος ’’Η μουγκή καμπάνα’’) αλλά έκτοτε υποχρεώθηκε μόνο σε ιντερνετική δράση αφού τόσο ο Πατάκης, όσο και οι Σύγχρονοι Ορίζοντες αλλά και μερικοί ακόμη εκδοτικοί οίκοι αρνήθηκαν να τυπώσουν ’’Τα μελένια λεμόνια’’.
Γιατί; Αντιγράφω τα όσα γράφει ο ίδιος ο Τριαρίδης (και είναι αρκούντως επεξηγηματικά) στον διαδικτυακό του χώρο για να γίνει αντιληπτό το γιατί το βιβλίο θα ξεσηκώσει σάλο ειδικά στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Αλλά και τις συζητήσεις που θα ξεκινήσουν στους λογοτεχνικούς κύκλους για τα όρια που μπορεί να φτάσει η τέχνη. Και αν θυμηθούμε την όχι και μακρινή υπόθεση της καταδίκης Αυστριακού δημιουργού κόμιξ επειδή τόλμησε να εικονογραφήσει τη ζωή του Χριστού τότε μάλλον ’’Τα Μελένια λεμόνια’’ (συνοδευτικός υπότιτλος ’’Η διαθήκη των γκαβλωμένων ανθρώπων’’) θα ξεσηκώσουν μια σειρά συζητήσεων και αντιδικιών. Μεταφέρω, λοιπόν, στο blog ένα μικρό κομμάτι από τα όσα γράφει στο εισαγωγικό σημείωμα της ηλεκτρονικής έκδοσης του βιβλίου ο ίδιος ο συγγραφέας:
’’Τον Σεπτέμβριο του 2004 τα Μελένια λεμόνια απορρίφθηκαν από τον εκδοτικό οίκο που μέχρι τότε εξέδιδε τα βιβλία μου. Μια πρόχειρη έρευνα του ελληνικού εκδοτικού τοπίου (του οποίου δεν μπορώ να πω ότι είμαι και ο καλύτερος γνώστης) και οι συζητήσεις με μερικούς φίλους (όχι περισσότερους από έξι) που είχαν διαβάσει το βιβλίο, με έκαναν να καταλάβω πως τα Μελένια λεμόνια δεν είχαν πιθανότητες να εκδοθούν από κανέναν εκδότη στην Ελλάδα για αρκετούς λόγους: Ο κυριότερος από αυτούς έμοιαζε να είναι η ερωτική (αλλιώς: πορνογραφική) γλώσσα και η ερωτική (: πορνογραφική) οπτική με την οποία αναπλάθονταν μύθοι που χρησιμοποιήθηκαν από τις θρησκείες στα «Ιερά Βιβλία» τους. Με δεδομένες τις πρόσφατες δικαστικές περιπέτειες άλλων βιβλίων, έμοιαζε αρκετά σαφές στο μυαλό μου πως ο εκδοτικός οίκος που θα εξέδιδε τα Μελένια λεμόνια, θα μάζευε –όπως χαρακτηριστικά υπογράμισε κι ένας φίλος- «μια καλαθούνα γεμάτη με μηνύσεις».

Ωστόσο ο φόβος της γεμάτης καλαθούνας δεν θα ήταν ο μοναδικός λόγος· ακόμη κι αν βρισκόταν ο εκδότης που δεν θα υπολόγιζε το ενδεχόμενο των μηνύσεων, θα υπήρχαν κι άλλες σημαντικές αιτίες για την μη έκδοση των Λεμονιών. Μερικές από αυτές είναι οι ακόλουθες (έτσι όπως προέκυψαν μέσα από τις συζητήσεις που προανέφερα): η ερμητική φόρμα, η ειδολογική αοριστία, η εμμονή μου σε μια συγκεκριμένη σελιδοποίηση σε συνδιασμό με τον ανοικονόμητο αριθμό σελίδων που προέκυπτε, η δυσοίωνη εμπορική μοίρα που προδιαγραφόταν και, εν τέλει, η μέτρια ή και κακή ποιότητα του κειμένου (αυτό το τελευταίο, όσοι γράφουμε, θέλουμε να το ξεχνούμε). Γρήγορα κατάλαβα πώς το να εναποθέσω την έκδοση στη συνήθη διαδικασία των φακέλων και των αποστολών προς τους εκδότες θα ήταν μια ματαιοπονία (κάτι τέτοιο θα είχε νόημα να γίνει μονάχα για την τιμή των όπλων – ή για λόγους περιέργειας).

Έτσι βρέθηκα μπροστά σε μια πρωτόγνωρη για μένα πραγματικότητα: έπρεπε να αυτολογοκριθώ, να μην δημοσιοποιήσω ένα βιβλίο μου (καλό ή κακό, που ωστόσο εγώ ένιωθα πως με εκφράζει), καθώς δεν έβρισκα δίοδο γι αυτήν την έκδοσή του. Αν όμως επέτρεπα να γίνει αυτό, θα ήταν σαν να παραδεχόμουν πως οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να εκφράζονται δημόσια μόνο εφόσον τους το επιτρέπει η αγορά. Επειδή δεν μπορώ να παραδεχτώ κάτι τέτοιο, αποφάσισα να εκδώσω μόνος μου το βιβλίο. Σε παλιότερους καιρούς θα έπρεπε να βρω τα χρήματα για να κάνω μια ιδίοις αναλώμασιν έκδοση. Στον καιρό του Internet, και ειδικά για έναν άνθρωπο που έχει δική του ιστοσελίδα όπως εγώ, αρκεί η ενασχόληση λίγων ωρών. Οι ώρες αυτές βρέθηκαν και το βιβλίο είναι στα χέρια σας, στην άκρη των δακτύλων σας που πατάνε το ποντίκι σας, στην οθόνη σας...’’.
Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου το διάβασα πριν μερικούς μήνες (στην ηλεκτρονική του έκδοση) όταν αναζητούσα στο διαδίκτυο τα site των συγγραφέων για να τα παρουσιάσω στο blog μου. Για όσους πάντως θέλουν να πάρουν μια πρώτη ιδέα για το βιβλίο που θα συζητηθεί περισσότερο από κάθε άλλο τους επόμενους μήνες η διεύθυνση που μπορεί να ανατρέξει είναι www.triaridis.gr/melenialemonia/book/

+ Στους πολλούς που μου έγραψαν mail αυτό το τριήμερο απάντησα...Με τους υπόλοιπους ανώνυμους και ’’ανώνυμους’’ παύω να ασχολούμαι και το ίδιο θα πρότεινα να κάνουν και εκείνοι. Ούτως ή άλλως, τα ανώνυμα σχόλια παύουν να υφίστανται για το συγκεκριμένο blog και επειδή οι πολλές φωνές (λογικής) έχουν δίκαιο δεν θα είμαι τόσο διαλλακτικός με σχόλια που υποβιβάζουν το επίπεδο της παρέας μας. Οι εξηγήσεις δόθηκαν άπαξ και δια παντός και δεν θα επαναληφθούν. Οποιος ήθελε να καταλάβει κατάλαβε, όποιος δεν καταλαβαίνει ας επιστρέψει στη γυάλα του μικρόκοσμου του ή στο μαντρί με τα υπόλοιπα λυκόσκυλα.