Ελληνική λογοτεχνία

'Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα καλά βιβλία, πρέπει να διαβάζουμε μόνο εξαιρετικά βιβλία''. Τίμπορ Φίσερ (Under the frog)

Saturday, May 19, 2007

 

Αγρανάπαυση



Η αλήθεια είναι μια…Κάθε καινούργια δουλειά της Ιωάννας Καρυστιάνη είναι καταδικασμένη να διαβαστεί και να μην αγνοηθεί! Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά όταν στο όχι πολύχρονο αλλά πολύ ουσιαστικό λογοτεχνικό παρελθόν της η κορυφαία συγγραφέας έχει τη Μικρά Αγγλία του 1997 και κυρίως αυτό που θεωρώ ως κορυφαία δουλειά της τον Άγιο της Μοναξιάς, ένα βιβλίο που θαυμάζει ακόμη και ο λιγότερο εκπαιδευμένος αναγνώστης για τη χειμαρρώδη λεξιπλασία του, πέραν των υπολοίπων και αναμφισβήτητων αρετών του.
Τελειώνοντας το ’’Σουέλ’’, την τελευταία δουλειά της που βρίσκεται εδώ και μήνες στις κορυφαίες θέσεις των ευπώλητων είχα την αίσθηση ότι δεν είχα διαβάσει Καρυστιάνη. Και αν όντως συνέβαινε αυτό και το εξώφυλλο έφερνε μια άλλη υπογραφή τότε θα μιλάγαμε για ένα (πιθανώς) εξαιρετικό βιβλίο. Λίγα πράγματα θυμίζουν ΚαρυστιάνηΤο γεγονός ότι το βιβλίο έχει σχέση με το νερό και τη θάλασσα, προσφιλείς συγγραφικές της εμμονές είναι το ένα. Αλλά μήπως τα ίδια θέματα δεν πραγματεύτηκε στη βραβευμένη Μικρά Αγγλία ή αν θέλετε ακόμη και στις Νύφες. Οι λεπτομέρειες που προσφέρει η Καρυστιάνη για τη ζωή των ναυτικών, για το ειδικό λεξιλόγιο των καραβιών και οι δεκάδες ναυτικοί όροι είναι άξιοι αναφοράς λόγω της έρευνας που έχει προηγηθεί. Πλην όμως αρκούν; Το ποιητικό ύφος και η θεατρική γλώσσα δίνουν πάλι το παρόν αφού αποτελούν το αποτύπωμα γραφής της. Αλλά αν κάποιος θέλει να εντρυφήσει στην τελειότητα της γραφής της υπάρχει ο Άγιος της Μοναξιάς. Χωρίς φόνους, ομηρικούς καβγάδες, χωρίς καν παρούσα την απώλεια και το θάνατο που οδηγούσαν τα προηγούμενα βιβλία της ή τα όσα τελικά γεννιούνται όταν κάτι τελειώνει η Καρυστιάνη γράφει ένα τυπικό βιβλίο σχέσεων. Χωρίς καν να εστιάζει σε σχέσεις ρήξης. Και προσπαθεί για πρώτη φορά να μας πείσει με ένα απλό, μάλλον προβλέψιμο και τυπικό happy end ότι η αγάπη και αντέχει στον χρόνο και σώζει. Φαντάζομαι ότι για ένα βιβλίο που έχει πουλήσει ήδη χιλιάδες αντιτύπων η υπόθεση είναι οικεία και γνωστή σε όλους αλλά για παν ενδεχόμενο τη συμπυκνώνω σε μια μίνι περίληψη.
Κεντρικό πρόσωπο ο υπέργηρος καπετάνιος του Athos III Μήτσος Αυγουστής που έχει δώδεκα χρόνια να πιάσει στεριά. Εκεί τον περιμένουν τρία παιδιά, μια γυναίκα και μια λαϊκή ερωμένη η Λίτσα από την Ελευσίνα. Ο έγκλειστος και ουσιαστικά αιχμάλωτος της θάλασσας καπετάνιος κρύβει όσο πιο καλά μπορεί το μυστικό του αφού έχει περιορισμένη όραση και στην ουσία είναι μισότυφλος, αρνείται τις πιέσεις της εταιρείας να συνταξιοδοτηθεί και να πιάσει στεριά. Προς αυτή την κατεύθυνση προσπαθούν να τον πιέσουν και η σύζυγός του αλλά και το ένα από τα παιδιά του που μπαρκάρει (θυμίζοντας το Σαμαράκειο ’’Λάθος’’) στο καράβι με ψεύτικο όνομα. Τελικά, η λύτρωση θα έρθει όπως έγραψα και πιο πάνω με ένα φινάλε γλυκερό και ευτυχισμένο, κατάληξη σε ένα περίπου ελεγειακό παραμύθι, πάνω στις ράγες που ακολουθεί από το 1997 η Καρυστιάνη αυτή τη φορά με αναφορές στα ταξίδια, τον ξεριζωμό και τις αναμνήσεις.
Το βιβλίο ’’χάνει’’ από την μάλλον υπεραπλουστευμένη αφηγηματική του φόρμα, το χωρίς έμπνευση τέλος του και από το γεγονός ότι η Καρυστιάνη ποντάροντας στο συναίσθημα των πρωταγωνιστών της ακολουθεί μια βασική μυθοπλασία χωρίς παρεκκλίσεις και εκπλήξεις και μια αφόρητα κουραστική (αν και είμαι οπαδός της) κλασική φόρμα του βιβλίου με αρχή, μέση και τέλος. Οι σχέσεις των χαρακτήρων της είναι χωρίς βάθος και ακριβώς εκεί διαφέρει αισθητά πια η οργισμένη Καρυστιάνη του 1997 με την Καρυστιάνη του 2007 που προσφέρει αριστερό άλλοθι στον πρωθυπουργό της χώρας και είναι ο λόγος που οργίζεται πλέον όταν κάποιος το αναφέρει μπροστά της. Κάπως, έτσι οι χαρακτήρες της μοιάζουν εξειδανικευμένοι ήρωες ενός μελοδράματος. Σε πολλά σημεία το βιβλίο μου θύμισε ως λογική τον ’Ερωτα στα χρόνια της χολέρας του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (δύο ερωτευμένοι που ζουν μακριά και σε απόσταση χωρίς την ανάγκη της συνάντησης τους σε πραγματικό χρόνο). Σίγουρα όμως δεν μου θύμισε Καρυστιάνη.
Δύο μικρές υποσημειώσεις. Στο βιβλίο υπάρχουν εννέα ξεχωριστά κομμάτια που αναφέρονται στη Λίτσα την λαϊκή κομμώτρια και επί δεκαετίες έρωτα του καπετάνιου. Σε ορισμένες κριτικές αναφέρονται ως επιστολές της προς τον καπετάνιο και μάλιστα από ορισμένους αναφέρθηκε ότι ήταν γραμμένες με τέτοιο ύφος που έμοιαζαν σαν να προέρχονταν από λόγιο και όχι από μια γυναίκα της λαϊκής τάξης. Μήπως θα έπρεπε να ρωτήσουν τη συγγραφέα αν όντως είναι επιστολές; Γιατί η αίσθηση που έχω (και όχι μόνο εγώ) είναι ότι πρόκειται για ’’ένθετα γραφής΄΄ με τα οποία η Καρυστιάνη μας συστήνει ουσιαστικά το συγκεκριμένο χαρακτήρα και κακώς διαβάστηκαν ως επιστολές. Για το τυπικό της υπόθεσης, αφού όλοι έμαθαν ότι το σουέλ (τίτλος του βιβλίου) είναι ο βουβός κυματισμός του ωκεανού. Η λέξη προέρχεται από την αγγλική swell. Αυτά τα δύο για την τυπική σημειολογία των πραγμάτων αφού δεν αλλάζουν κάτι ουσιαστικό.

Βαθμολογία: 5,8

Comments:
Αχ! Αναγνώστη μου.
Κάπως θα συμφωνήσω μαζί σου. Και λέω κάπως, γιατί αν δεν πλατίαζε τόσο πολύ στο τέλος, το βιβλίο θα μπορούσε να πάρει και 6,5.
Το θαψα τώρα τελείως.
Εκείνο πάντως που με στεναχωρεί, είναι ότι συγραφείς του επιπέδου της Καρυστιάνη, όπως και της Γαλανάκη, παρασύρονται και γράφουν τέτοια μέτρια βιβλία, ενώ έχουν όλα τα φόντα να γράψουν κάτι πολύ καλλίτερο. Μήπως μας υποτιμούν λιγάκι;; Λέω μήπως;
Εχω διαβάσει και όλα τα άλλα που αναφέρεις και εγώ τις ίδιες σκέψεις έκανα πάνω - κάτω.
(περιμένω τα κινέζικα κουτιά)
 
Δεν μου φάνηκαν για επιστολές, αλλά για ένθετα της Κ.
swell: είναι το κύμμα που έχει η θάλασσα, αν κάπου αλλού φυσάει, οπότε μεταφέρεται η κίνηση των κυμάτων, αλλά χωρίς αέρα και ο κυμματισμός που παραμένει μερικές ώρες, μετά το πέσιμο του αέρα.
Αυτό εμείς οι νησιώτες το ξέρουμε.
 
Εμένα πάλι το βιβλίο μου άρεσε πολύ και ας έχει κατηγορηθεί για έλλειψη αυθεντικότητας. Ναι είναι λίγο artificial και δεν έχει αυθεντική γλώσσα! Μα αυτοί ακριβώς οι λόγοι κάνουν τα βιβλία της Καρυστιάνη να ξεχωρίζουν.
Επίσης κι εμένα με ξένισε λίγο το τέλος του βιβλίου, αλλά το είδα ως έκπληξη. Happy end σε βιβλίο της Καρυστιάνη!!!
Και δε βρήκα υπαεραπλουστευμένη την αφηγηματική φόρμα του βιβλίου. (απλουστευμένη σε σχέση με τη φόρμα σε άλλα βιβλία της Καρυστιάνη ναι, όχι όμως μιλώντας γενικά).
Όσο για τα ένθετα ή επιστολές της Λίτσας, πουθενά σε όλο το βιβλίο δε διευκρινίζεται τι ακριβώς είναι. Επιπλέον νομίζω πως αυτή είναι και η επιθυμία της συγγραφέως. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη που προσπαθεί ως το τέλος να διευκρινίσει τι είναι.
Η προσωπική μου εντύπωση, (ατεκμηρίωτη απλώς έτσι το εξέλαβα) είναι, πως ήταν οι σκέψεις της Λίτασς, τις οποίες έγραφε όταν ο Αυγουστής δεν ήταν κοντά της, αλλά ποτέ δεν του τις έστειλε. Με αυτές τις σκέψεις-επιστολές-ένθετα, όπως θέλετε ονομάστε τα, τελικά έδειξε στο γιο του Αυγουστή, ποια ήταν η σχεση της με τον Αυγουστή και ποιος ήταν ο πατέρας του (τουλάχιστον αυτό αφήνεται να εννοηθεί κατά τη γνώμη μου πάντα, προς το τέλος του βιβλίου).

Επίσης όπως σωστά είπε ο reader, αν το βιβλίο δεν το είχε γράψει η Καρυστιάνη αλλά κάποιος άλλος αγνωστος, που δε μας έχει δημιουργήσει προσδοκίες, θα το θεωρούσαμε (πιθανώς) εξαιρετικό, (δικά του λόγια), χωρίς δεύτερη σκέψη. Αφού όμως το έγραψε η Καρυστιάνη, το περνάμε από ψιλό κόσκινο και το κρίνουμε ανάλογα με τις προσδοκίες που είχαμε γι' αυτό (πράγμα απολύτως θεμιτό και φυσικό βέβαια).
Όπως και να έχει όμως, σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία που κυκλοφορούν (από γνωστούς και αγνώστους συγγραφείς), το βιβλίο είναι, κατά τη γνώμη μου πάντα, πολύ ανώτερο του 5,8.
Απλώς και ίσως δικαίως, ο reader βαθμολογεί το βιβλίο με 5,8 σε σύγκριση με τα άλλα βιβλία της Καρυστιάνη. (10 στον άγιο της μοναξιάς, ας πούμε).

Δεν ξέρω αν ερμηνεύω καλά το σημείωμά του, στο οποίο κάνει μερικές σημαντικές επισημάνσεις, αλλά επειδή βρίσκω πολύ αυστηρή τη βαθμολογία του, για να μην πλατιάσω άλλο εδώ, καταθέτοντας τη δική μου αποψη για το βιβλίο, υπάρχει η βιβλιοπαρουσίαση που έχω κάνει για το "Σουέλ" στην κατηγορία Πεζογραφίας του www.Lexima.gr στις 6/2/07 και αναλύω εκεί, τη γνώμη μου για το βιβλίο.

Reader, σ' ευχαριστώ για τη φιλοξενία και συγγνώμη για το μακροσκελές του σχολίου,

marka13
 
αγαπητοί συναναγνώστες,

εμένα μάλλον με ξενέρωσε η περίφημη ανατροπή - ωστόσο διόλου αυτό δεν αναιρεί την όντως ιδιοφυή, οριακά ανεξήγητη ανθοφορία της καρυστιάνη (και μάλιστα, μέσα απ'τους κόλπους της τόσο συχνά εν ελλάδι ισοπεδωτικής αισθητικά αριστεράς).

απλώς, ίσως επειδή είχα ακούσει κάποια εξ'αυτών διαβασμένα στο ραδιόφωνο (και σπάω το κεφάλι μου να θυμηθώ ποιά τα διάβαζε), βάζω πρώτα-πρώτα στην καρδιά μου τα διηγήματα της κυρίας κατάκη, όπου κι έλαμψε εκτυφλωτικά για πρώτη φορά το ιδιαίτερο γλωσσικό κι αισθηματικό μεγαλείο της καρυστιάνη.
 
@ a.c.:

"και μάλιστα, μέσα απ'τους κόλπους της τόσο συχνά εν ελλάδι ισοπεδωτικής αισθητικά αριστεράς"
Δεν νομίζω, ότι η ελληνική λογοτεχνία και ποίηση της αριστεράς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ισοπεδωτική. Κάθε άλλο μάλιστα. Η ελληνική αριστερά με την ευρύτερη έννοια, αλλά και με τη στενή, μας έχει προσφέρει εξαιρετικά έργα.
Τώρα μη μου ζητήσεις να αναφέρω παραδείγματα, γιατί θα πρέπει να αναλύσω το πολιτικό πιστεύω παρα πολλών συγγραφέων.
 
H Καρυστιάνη είναι σταρ. Συμφωνώ μαζί σου Αντζέ-τα.

για να διαβάσω τον Άγιο της Μοναξιάς, επειδή δεν έβγαζα νόημα, άρχισα να το διαβάζω από το τέλος (να με πάρει ο διάβολος αν δεν σκέφτηκα οτι το έγραψε και από το τέλος!)
 
αγαπητή agne-ta,

ακόμη κι αν δεν της καταλογιζόταν αυταπόδεικτα η κατακρεούργηση του ρίτσου (τον οποίον παρέλαβε μέγιστο ποιητή και κατήντησε συνθηματογράφο), η οργανωμένη αριστερά, με την σοβιετικά αγέλαστη τοποθέτησή της απέναντι στην ετερότητα - αν όχι στην κοινώς αποδεκτή πραγματικότητα - έχει υπάρξει τροχοπέδη αισθητικής και διανοητικής ωρίμανσης πολλών καλλιτεχνών. με τον τραγικότερο, δε, τρόπο, πεζογράφων, ορισμένοι (και κυρίως ορισμένες) εκ των οποίων εξακολουθούν να θεωρούνται συγγραφείς στο ύψος των αρχικών τους περιστάσεων χάρη σε μιαν ανάγνωση τύπου κλαδικής.

(νομίζω δε πως γίνεται σαφές ότι αναφέρομαι στο ΚΚ και τις παραφυάδες του - ο συνασπισμός κατ'εμέ μόνον ως πολιτικός λαδοπόντικας ή φυτώριο ματαιωμένης [στα όρια του μεταμοντέρνου] ψευδοαριστερής ιδεολογίας μπορεί να εκληφθεί).
 
@ solaris,
καιρό έχω να σε διαβάσω, όλα καλά;
Μην είσαι τόσο κακιά. Οι νηφες ήταν πολύ ωραίο θεατρικό. Το διάβαζα και έκλεγα

@a.c.
σεβαστή η άποψή σου, αλλά περιορίζεις τους ανθρώπους των γραμμάτων σε αυτούς των κομμάτων. Μια και ανέφερες τον Ρίτσο, μην ρίχνεις την ευθύνη στο ΚΚΕ, κανείς δεν τον πίεσε, να γράφει συνθήματα.
Εγώ όμως εννοώ τους διανοούμενους με αριστερή άποψη, ας πούμε τον Λουντέμη, τον Βάρναλη, τον Παπαδιαμάντη, τον Τσίρκα, την Αλεξίου, ασε σε παγκόσμιο επίπεδο, πόοοοσους θα βρείς.
Ας μην τους ονοματίσουμε, γιατί μπορεί να απαγορευτούν τα βιβλία τους. Ξέρεις οι εποχές είναι περίεργες!

Αναγνώστη μου,
δεν μου θυμώνεις που εκμεταλεύομαι το χώρο σου, αλλά κουβέντα να γίνεται. Τί αμεσότητα λέμε ότι έχει το μπλόγκινγκ!
 
@ange-ta
Δεν νομίζω ότι οι συγγραφείς μας υποτιμούν. Το γεγονός ότι ορισμένοι θέλουν να έχουν σε τακτά χρονικά διαστήματα βιβλία στην αγορά οδηγεί κάποιες φορές και σε ΄πτώση της ποιότητας.
Τα κινέζικα κουτιά....Εχω αμελήσει να γράψω αν και το έχω διαβάσει εδώ και 2-3 μήνες αλλά και για κάποιο άλλο βιβλίο έγραφα και το άφηνα στην άκρη. Θα το κάνω σύντομα, στο υπόσχομαι...Είναι μέσα στα βιβλία που έχω διαβάσει αλλά δεν έχω προλάβει να αναφερθώ.
Το swell το ανέφερε για την λέξη προέλευσης όχι για την εξήγη΄ση του. Για τις επιστολές(;) ή ένθετα είδες ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές αναγνωστικές απόψεις.
Ο χώρος είναι ανοιχτός σε όλους και για όσο θέλουν εφόσον πληρούν τη βασική αρχή της κόσμιας αντιπαράθεσης επιχειρημάτων. Δεν τίθεται στο ελάχιστο ζήτημα...κατάχρησης, το αντίθετο μάλιστα. Σκοπεύω πολύ σύντομα με κάποιες μικρές αλλαγές και μικρές εκπλήξεις στη λογική του blog να μην απαιτείται καν η δική μου διαμεσολάβηση στη συζήτηση. Αλλά να γίνει ακόμη πιο ενδιαφέρουσα και σε άλλο επίπεδο...Θα τα γράψω όταν είμαι έτοιμος...
 
@lexima
Χαίρομαι που δεν παρεξηγήθηκε το θέμα της βαθμολογίας. Ενα βιβλίο δεν κρίνεται ποτέ ως μια ανεξάρτητη μονάδα αλλά με βάση και το ποιός το γράφει. Είναι σαφές ότι άλλες απαιτήσεις υπάρχουν από την Καρυστιάνη και άλλες από ένα πρωτοεμφανιζόμενο. Με τους νέους δημιουργούς είμαι πάντοτε πιο επιεικής από ότι με ’’βετεράνους’’ της γραφής και καταξιωμένους συγγραφείς που ξέρουμε όχι μόνο τι να περιμένουμε αλλά και έχουν δώσει σαφή δείγματα γραφής.
 
@a.c.
Πολύ φοβάμαι ότι δεν επρόκειτο καν για ’’ανατροπή’’ αλλά για μια μέτρια προσπάθεια ενός συμβατικού happy end...
 
Έχω μπλέξει με το Σολωμό, ευτυχώς τελειώνω εγώ (και έτσι μπορεί να τελειώσει και ο Οδυσσέας με το υπόλοιπο γράψιμο). Πολύ δύσκολη δουλειά, μερικές φορές έπρεπε να το αποδώσω ως λογοτεχνικό κείμενο και όχι νομικό.

Τρέχω και με τον εκδότη από το Νέο Δελχί, άντε μπας και υπογράψω κανένα συμβόλαιο για μετάφραση (λεφτάαααα!)
 
@ Solaris,
ευχάριστα!!

@ Αναγνώστη, δεν μπορώ να βρώ το ποστ που είχες κάνει για τα μελένια λεμόνια, μπορείς να μου θυμίσιες τον μήνα; Εχει κάνει πόστ ο Μ. Κοντολέων.
 
ευχάριστα, δε λες τίποτα. Εδώ όλοι πασχίζουμε να πλησιάσουμε εκδότη του εξωτερικού για να μας βγάλει το βιβλίο κι εμένα μου έρχονται ουρανοκατέβατοι.

Εννοείται Αντζέτα οτι θα είσαι επίσημη προσκεκλημένη
 
@ Solaris,
περιμένω με ευχάριστη αγωνία!!
 
Διαβάζω ένα βιβλίο του Σολζενίτσιν και με αφορμή το παρόν πόστ του Αναγνώστη δε μπορώ να μην κάνω μια ακούσια σύγκριση ανάμεσα στους δυό συγγραφείς. Η Καρυστιάνη γράφει "ευκολάκι", όπως θα έλεγε και ο Σπύρος Παπαδόπουλος. Άρα εμμένω στην μόνιμη απορία μου: γιατί στην ευχή οι έλληνες συγγραφείς αρέσκονται στο να αυτοκολακεύονται γράφοντας "ευκολάκια"; χίλιες φορές να γράψει κάποιος ένα βιβλίο με λάθη αλλά με στιγμές λαμπρές, παρά ένα βιβλίο χωρίς λάθη αλλά "εύκολο" και χωρίς πόνο.

Η λογοτεχνία είναι σαν τη γέννα: υπάρχει η Καισαρική αλλά υπάρχει και ο φυσιολογικός τοκετός!
 
Αντζέ-τα
...συγγραφείς του επιπέδου της Καρυστιάνη και της Γαλανάκη, γράφουν αυτά που μπορούν (προφανώς δεν μπορούν να γράψουν "κάτι πολύ καλλίτερο")

- για κολεγιές δεν θα έπρεπε να μιλάς εσύ Αύγουστε. Όχι εσύ. Έλεος!!!που είναι η περίφημη τάση για ειλικρίνεια της γενιάς σου; Καλά κάνουν πάντως οι αριστεροί και αλληλοβοηθούνται. ΟΛΟΙ αυτό κάνετε. Α, ρε Αύγουστε! με έκανες και γέλασα πρωϊ- πρωϊ.

bisous.
 
Ο καθένας στο είδος του και ο Λουμίδης στους καφέδες, αλλά η Μάϊρα ψηλότερα από την Καρυστιάνη (έστω και στο Σουέλ) είναι περισσότερο οξύ και λιγότερο μωρό.
 
Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?