Ελληνική λογοτεχνία

'Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα καλά βιβλία, πρέπει να διαβάζουμε μόνο εξαιρετικά βιβλία''. Τίμπορ Φίσερ (Under the frog)

Wednesday, March 28, 2007

 

Αχρείαστη φλυαρία

H πιθανότητα να διαβάσει κάποιος από όλους μας ένα βιβλίο και να διαφωνήσει με διθυραμβικές κριτικές που έχουν γίνει είναι αρκετά αυξημένη και νομίζω ότι έχει συμβεί τουλάχιστον μια φορά! Σε μένα συνέβη δύο φορές και μάλιστα σε μικρό χρονικό διάστημα με βιβλία που υμνήθηκαν από τους κριτικούς αλλά προσωπικά δεν με ικανοποίησαν (χωρίς να σημαίνει κάτι το ιδιαίτερο αυτό).

Ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι λογοτέχνης γνωστής αξίας και αποφάσισα να μυηθώ στη δουλειά του με το τελευταίο του βιβλίο ’’Ο παππούς μου και το κακό’’ (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ). Επηρεασμένος λίγο από τις κριτικές και λίγο από την υπόθεση που μου φάνηκε συμπαθητική και πολλά υποσχόμενη. Ένας μισοπάλαβος αφηγητής μέσα σε ένα παραλήρημα παρακολουθεί την πολιτική πορεία αλλά και την ιστορία του Ελευθέριου Βενιζέλου. Και στη ροή της ιστορίας μπλέκει και τον παππού του που υποτίθεται ότι παίζει το ρόλο του Βενιζελικού συμβουλάτορα και εξ’ απορρήτων. Το βιβλίο είναι γεμάτο από παραδοξολογίες, όπως ο δογματισμός των πρωταγωνιστών ότι για όλα τα δεινά του τόπου φταίει η….βαρύτητα (!), τερατολογίες, οικογένειες με βασιλικά προσωνύμια. Μέχρι εδώ όλα καλά…Και πρωτοτυπία σεναριακής δομής και καλό ύφος. Στη διαδρομή όμως το βιβλίο ξεφεύγει από τα χέρια του συγγραφέα με αποτέλεσμα η συμπαθητική παραδοξότητα του να ανακατεύεται εντελώς άστοχα με το λυρισμό στις περιγραφές, εξάρσεις στη διήγηση να συνοδεύονται από εντελώς επίπεδες και ανούσιες περιγραφές και γενικά το βιβλίο χωρίς ορατό προσανατολισμό καταλήγει να κουράζει και να φλυαρεί ακατάπαυστα! Κάποια στιγμή οι εύστοχες φιλοσοφικές αναζητήσεις και ερωτήματα που πηγάζουν ακόμη και από τον στρεβλό λόγο του αφηγητή δείχνουν επαναλαμβανόμενες και προσωπικά έφτασα με αναγνωστικό άσθμα στο τέλος των +300 σελίδων. Η αίσθηση που αποκόμισα στο τέλος ήταν ότι ο Γιατρομανωλάκης θα μπορούσε να πει τα ίδια πράγματα σε εκατό λιγότερες σελίδες και να κερδίσει τον αναγνώστη του. Η προσπάθεια του να γράψει μια παρωδία ιστορικού μυθιστορήματος ή ένα μεταμοντέρνο ’’έπος’’ νομίζω ότι πέφτει στο κενό, και το βιβλίο καταλήγει να αναζητά μάταια ταυτότητα, ενώ μόνο αν κάποιος κρατάει από την Κρήτη θα βρει ενδιαφέρουσες μερικές λεπτομερείς λαογραφικές και ηθογραφικές αναφορές.

Bαθμολογία: 6,1

Πριν από μερικά χρόνια με την πρωτόλεια συλλογή διηγημάτων της ’’Γιατρός επαρχίας’’ η ‘Eρση Ρίτσου με τη γλαφυρή και γοητευτική γραφή της με είχε πείσει ότι η παρουσία της στα γράμματα δεν ήταν αποτέλεσμα νεποτισμού. Κουβαλώντας το βαρύ οικογενειακό επίθετο και την οικογενειακή παράδοση επέστρεψε πέρυσι με το πρώτο της μυθιστόρημα. ’’Μυστικά και αποκαλύψεις’’ (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ). Το βιβλίο το προμηθεύτηκα χωρίς πολύ σκέψη πιστεύοντας ότι θα διαβάσω κάτι ανάλογο με τον ’’Γιατρό επαρχίας’’. Με την ίδια γλαφυρότητα, γοητεία, στέρεα δομή χαρακτήρων, ένα αντίστοιχο μυθιστόρημα που φανερά είχε ως βασικό του θέμα την ηθογραφία, την ακμή και την παρακμή μιας περιοχής (Σάμος) και την αντίστοιχη πορεία μιας οικογένειας. Η δομή του σεναρίου κατ’ αρχήν είναι απολύτως προβλέψιμη. Η ιστορία της οικογένειας του μεγαλοβυρσοδέψη Νικόλαου Αγησιάλου από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι τη δεκαετία του εβδομήντα και την πτώση της δικτατορίας. Ερωτες, θάνατοι, μίση και πάθη. Το έχετε ξανακούσει; Σωστά μαντέψατε. Ουδεμία σεναριακή πρωτοτυπία, κανένα εύρημα πλην μιας νεωτεριστικής γραφής. Από τις πρώτες σελίδες και την περιγραφή του ξαφνικού έρωτα του Νικόλα Αγησιλάου για μια Σμυρνιά καλλονή, την κόρη του συνεταίρου του, γίνεται αντιληπτό ότι η Ρίτσου βαδίζει στη ’’σιγουριά’’ της πεπατημένης και δεν δημιουργεί κάτι καινούργιο. Παρότι δεν χρησιμοποιεί γραμμική αφήγηση η ροή του κειμένου είναι στρωτή και αυτό το διασώζει από την ολική καταστροφή. Όπως επίσης και τα σημεία της αφήγησης που περνάνε μέσα από γράμματα ξενιτεμένων ή ημερολόγια και είναι μάλλον τα καλύτερα σημεία ενός αδιάφορου βιβλίου. Για να δικαιολογηθεί ο τίτλος του βιβλίου υπάρχει και το οικογενειακό μυστικό που θα αποκαλυφθεί από τον τελευταίο ζωντανό αυτόπτη μάρτυρα, την παρακόρη της οικογένειας. Τα δύο τελευταία κεφάλαια του βιβλίου δίνουν τη χαριστική αναγνωστική βολή αφού αποτελούν στην ουσία ένα αφελές και αχρείαστο κήρυγμα για την αξία της οικογένειας αλλά και της επιστροφής στις ρίζες. Συμπερασματικά: Η Ρίτσου διαθέτει καλή γραφή και την ικανότητα να παρουσιάζει καλά δομημένους χαρακτήρες. Πέραν αυτού όμως για να παρουσιάσει ένα αληθινά καλό μυθιστόρημα νομίζω ότι χρειάζεται και μια πολύ καλύτερη υπόθεση. Και λιγότερη συγγραφική φλυαρία. Σύμπτωση σε σχέση με το προηγούμενο βιβλίο. Και η Ρίτσου γράφει μια ιστορία για τον τόπο καταγωγής της και προσθέτει στη μυθοπλασία μερικά ενδιαφέροντα (ευτυχώς λίγα) ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία.

Βαθμολογία: 5,8
Comments:
Φίλε μου,

Ηθελα να σε ρωτήσω γιατί γίνεσαι τόσο αυστηρός με 'περσινά ξυνά σταφύλια;"
Συζητάμε ένα χρόνο μετά για βιβλία που έξακολουθούν να ισχύουν. Οσα ήταν θνησιγενή, πέθαναν! Μην ασχολείσαι άλλο, θάφτηκαν απο την ιστορία.
Μίλα μας για καινούρια, για φρέσκια παραγωγή. Η για παλιότερη που έχει αντέξει στο χρόνο!
 
@κατοικίδιο
Φίλτατε, η λογική που πρεσβεύεις ταιριάζει περισσότερο με τη λογική που προπσαθούν να μας περάσουν χρόνια τώρα εκδότες και κριτικοί βιβλίων οι οποίοι θεωρούν ότι ένα βιβλίο έχει ''κύκλο ζωής'' 5-6 μηνών. Εδώ όμως είναι blog και όχι στήλη εφημερίδας που κυνηγάει την επικαιρότητα. Επιπρόσθετα, για μένα δεν υπάρχουν ''πεθαμένα βιβλία'' αφού κάθε βιβλίο έχει το δικαίωμα να ανακαλυφθεί και να διαβαστεί και καιρό μετά την έκδοσή του. Σημείωσε ότι τα βιβλία που έχω διαβάσει είναι περισσότερα εκείνων για τα οποία έχω γράψει την άποψή μου σε αυτό το χώρο. Και ότι δεν διαβάζω καθ' υπόδειξη ή με βάση τις καταναλωτικές προτροπές των κριτικών-εκδοτών-βιβλιοπωλών αλλά από αληθινή ανάγκη και ευχαρίστηση και γράφω μια άποψη όχι ως επαγγελματίας του χώρου αλλά ως ερασιτέχνης μπλόγκερ που δεν υπόκειται σε συμβατικές δεσμεύσεις χρόνου, λίστας ευπώλητων κλπ. Σε ευχαριστώ για το ενδιαφέρον.
 
Καλημέρα Αναγνώστη μου, τι κάνεις;
Εχουμε καιρό να κουβεντιάσουμε, αλλά να, έχω μπλέξει με αναγνώσματα που δεν έχουν σχέση με την νεοελληνική λογοτεχνία. Τώρα με κώλησε μία καλή μπλογκερ με την αραβική λογοτεχνία και την έχω κάπως βρεί. Αλλά το επόμενο πόστ που έχω στο μυαλό μου θα το αφιερώσω σε σένα, γιατί από σένα έμαθα το μπλόγκινγκ και ομολογώ, ότι εχω μάθει πααααρα πολλά πράγματα.
σε καλημερίζω με πολύ αγάπη.
Υ.Γ. ρίξε μια ματιά στο τελευταίο μου πόστ. Είναι κάτι λόγια να τα σκέφτεται κανείς κάθε μέρα, πριν πετάξει φανατισμένες κοτσάνες.
 
Συμφωνώ απόλυτα μαζί σου αγαπητέ ρήντερ. Αν αυτή τη στιγμή ακόμη, τώρα που μιλάμε, διότι αύριο αυτό μπορεί να αλλάξει, είμαστε ανεξάρτητοι. Και μερικοί από μας θα συνεχίσουμε να είμαστε αληθινοί εραστές της ελληνικής λογοτεχνίας.
katoikidio
Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που το θίγω στο σημερινό μου ποστ με τίτλο: Ο υποβιβασμός της ελληνικής λογοτεχνίας. Η ημερομηνία λήξης της λογοτεχνίας την απαξιώνει. Και το μέλλον των συγγραφέων θα είναι να ανταποκριθούν σ' αυτήν την ταμπέλα που τους προσάπτει γενικότερα το σύνολο των δημοσιογράφων κριτικών επιχειρηματιών του χώρου και λοιπών συντελεστών του βιβλίου στη χώρα μας. Να με θυμηθείτε. Έχουμε ευθύνη.
 
@agne-ta
Nα το αντιστρέψουμε λίγο το θέμα φέρνοντας το πιο κοντά στην πραγματικότητα; Τι εννοώ; Εάν ένα μπλογκ (όπως το συγκεκριμένο) έχει τόσο καλούς επισκέπτες όπως εσύ αλλά και αρκετοί άλλοι τότε έχει και λόγο ύπαρξης.Μάλλον εγώ πρέπει να αρχίσω τις ευχαριστίες αλλά θα πιάσει απίστευτο χώρο και θέλει ατελείωτο χρόνο...
 
@βιβλιοφάγος
Δεν βλέπω κανένα λόγο να αλλάξει κάτι στη δομή και τη λογική των μπλογκ. Είναι θέμα ανθρώπων και λογικής και όχι συνθηκών.
Συμφωνώ απόλυτα με το σημερινό σου ποστ και μάλιστα επειδή το είδα πριν από λίγο σκόπευα να αφήσω ένα σχόλιο αλλά αφού με πρόλαβες εδώ το γράφω και ας ρίξουν και οι υπόλοιποι μια ματιά στα όσα εύστοχα σχολίασες...
Δυστυχώς, ο κόσμος του βιβλίου στην Ελλάδα βιώνει μια απίστευτη εσωστρέφεια και του λείπει η θετική σκέψη. Βυθισμένος στη μιζέρια. Ειδικά από την επιτροπή του Διαβάζω δεν περίμενα ποτέ ένα τέτοιο συμπέρασμα και θα ήθελα πραγματικά αν κάποιο από τα μέλη της ρίχνει που και που καμιά ματιά στα μπλογκ να μας ενημέρωνε (από απλή περιέργεια) πόσα ακριβώς βιβλία του 2006 πέρασαν από το μικροσκόπιο τους και κατέληξαν σ’ αυτό το συμπέρασμα. Γενικά περίμενα πιο φιλόδοξες επιλογές και αν εξαιρέσουμε δύο πρωτοεμφανιζόμενους που ομολογώ ότι δεν έχω ιδέα ποιοί είναι (χωρίς αυτό να σημαίνει κάτι απαραίτητα για την αξία τους) ακόμη και σ’ αυτή την κατηγορία που το Διαβάζω έχει εξαιρετική παράδοση οι επιλογές ήταν μάλλον προβλέψιμες και φτωχές. Δεν θέλω να ασκώ στείρα κριτική επειδή θεωρώ και λίγο βλακώδες να γράφω με ΄βάση αυτά που άρεσαν σε μένα και είναι λογικό να μην αρέσουν σε όλους αλλά το κύριο σημείο τριβής είναι και παραμένει ένα. Το συμπέρασμα περί της συνολικής ποιότητας και όχι αυτές καθ’ αυτές οι επιλογές τις οποίες κακώς και σχολίασα. Αντίθετα σε σχέση με όσα έγραψες πιστεύω ότι τα Δέκατα είχαν μια πιο έντιμη συμπεριφορά στην αγορά. Ζήτησαν από τους εκδοτικούς οίκους και τους συγγραφείς να προτείνουν μόνοι τους αξιολογώντας οι ίδιοι τη δουλειά και την παραγωγή. Από και και πέρα αναλαμβάνει μια επιτροπή που ελπίζω ότι θα διαβάσει τα προτεινόμενα βιβλία και δεν θα αποφασίσει στο...πόδι.
 
Φίλοι Ρίντερ και Βιβλιοφάγε,
Προς Θεού δεν απαξιώνω τα ελληνικά βιβλία που δεν έτυχαν της προσοχής των κριτικών και πέρασαν στα αζήτητα.
Απλώς, βρίσκω απρόσφορο για ένα ερασιτέχνη μπλογκίστα να καταπιάνεται με περσινά βιβλία, που έτσι κι αλλοιώς τα βρίσκει με ατέλειες.
Επομένως, δεν τα συστήνει στο αναγνωστικό κοινό. Αρα τα βιβλία αυτά που έκαναν τον κύκλο τους, δεν έχει νόημα να ανακυκλώνονται μόνο στο όνομα μιας κουβέντας.
Οσον αφορά στην ελληνική λογοτεχνία, θα ήμουν προσκετικότερος απο τους κριτικούς της πιάτσας ως προς το συλλήβδην θάψιμό της.
Οι κριτκοί έχουν τη νόρμα να διαβάζουν τα βιβλία γνωστών συγγραφέων και να τα συγκρίνουν με τα προηγούμενα τους.Διαβάζουν νέους συγγραφείς μόνο καθ υπόδειξη των εκδοτικών οίκων. Γι αυτό χάνεται η ουσία της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Επιπλέουν πολλοί ασήμαντοι που δεν μπορούν να αντέξουν στο χρόνο.
Επομένως, πρόκειται για ένα τραγελαφικό φαύλο κύκλο!
Και βέβαια, εμείς οι μπλόγκερς δεν είμαστε εδώ να διορθώσουμε τα προβλήματα, απλώς θέτουμε τις δικές μας προτάσεις με ένα αέρα πιό ελέυθερο και άναρχο, αν θέλετε.
 
Χαίρομαι που διαπιστώνεις κι εσύ το απαράδεκτο σκεπτικό του περιοδικού Διαβάζω. Ήταν μια απογοήτευση διότι θεωρείται το πιο διαδεδομένο περιοδικό. Και για τις επιλογές έχεις απόλυτο δίκιο αλλά εκεί δεν μπορούμε να πούμε τίποτα. Τα γνωστά. Εμείς τη δουλειά μας.
 
Παιδιά,
Συμφωνώ με όλες τις αντιρρήσεις σας. Αλλά κανείς δεν κατέβασε τη λίστα των βραβείων του περιοδικού Διαβάζω. Γιατί;
Υπάρχει κάποια άλλη ένσταση εκτός απο το ότι είναι προίόν απόφασης της γνωστής παρέας;
Καλό είναι να δημοσιευθεί κι αυτή λίστα για να έχουμε πλήρη εικόνα .
 
@κατοικίδιο
Αγαπητέ νομίζω ότι υφίσταται μια παρεξήγηση...Σχολίασα ένα κείμενο του Βιβλιοφάγου λέγοντας ότι διαφωνώ κι εγώ με το συμπέρασμα της επιτροπής για τη συνολική αξία της βιβλιοπαραγωγής το 2006. Δεν άφησα αιχμές ούτε για παρέες, ούτε για θεωρίες συνωμοσίας και έσπευσα στο θέμα των επιλογών να γράψω ότι παρότι προσωπικά έχω άλλες απόψεις σέβομαι τις επιλογές...
οι λόγοι που δεν ''κατέβασα'' τη λίστα είναι απλοί και πρακτικοί:
1. Δεν τη βρήκα πουθενά στο διαδίκτυο. Ούτε μου την έστειλε κάποιος ηλεκτρονικά.
2. Την ίδια μέρα είχε δημοσιευθεί στο σύνολο των εφημερίδων και όσοι ενδιαφέρονται σίγουρα την ήξεραν άρα θα πρόσθετα μια μάλλον άχρηστη πληροφορία στο μπλογκ.
3. Ακόμη και αν δεν ίσχυε το παραπάνω και αποφάσιζα για ''ιστορικούς'' λόγους να την αναρτήσω στο μπλογκ δεν είχα τον χρόνο να την αντιγράψω από κάποια εφημερίδα.
4. Πλην της λίστας του Να ένα μήλο που φρόντισε κάποιος φίλος να μου τη στείλει δεν έχω αναρτήσει άλλη λίστα με βραβεία η υποψήφιους πορς βράβευση στο μπλογκ.
Συνεπώς είναι ένα θέμα η διαφορετική άποψη που έχω και ένα άλλο, εντελώς διαφορετικό, η μη ύπαρξη της λίστας στο μπλογκ. Κατ' επανάληψη έχω γράψει ότι μου αρέσει η προσπάθεια που γίνεται στο Διαβάζω και προσθέτω ότι όσο περισσότεροι τη στηρίξουν τόσο πιο ανεξάρτητο από δεσμεύσεις με εκδότες κλπ. θα γίνει το έντυπο. Και αυτό ισχύει -νομίζω- για κάθε σχετικό έντυπο και όχι μόνο γισ το Διαβάζω. Αν η επιθυμία μας είναι να υπάρχουν ανεξάρτητες φωνές στο χώρο τότε οφείλουμε και να τις στηρίξουμε με το μίνιμουμ αντίτιμο των 6 ευρό που αντιπροσωπεύει η αγορά ενός τεύχους του περιοδικού για να μην κριθεί η επιβίωση (δεν μιλάω μόνο για το Διαβάζω) των εντύπων από την εξάρτησή τους με τους εκδοτικούς οίκους.
 
Είχα αγοράσει και εγώ το συγκεκριμένο βιβλίο, με μια διάθεση πειραχτηριού μεταξύ άλλων για να είμαι ειλικρινής: να το δώσω να το διαβάσει ο παππούς μου φανατικός αντιβενιζελικός (τα νηπιακά του και τα παιδικά του χρόνια σημαδεύθηκαν από τον Εθνικό Διχασμό. Συχνά μού λέει για τους Κρήτες χωροφύλακες, οι οποίοι πουλούσαν νταηλίκι στο χωριό του κλπ). Περιττό να πω ότι ο παππούς μου το διάβασε και μου το επέστρεψε πλήρες υπογραμμίσεων, που απεδείκνυαν πως ο Βενιζέλος κακός θεωρείται Εθνάρχης κλπ. Με λίγα λόγια ο δικός μου παππούς είναι ο αντι-παππούς του ήρωα, αφού το Κακό το ταύτισε με το Βενιζέλο.
Τώρα το βιλίο, δεν μπορώ να πω ότι μού άρεσε. Περίμενα κάπως αλλοιώς τον σουρρεαλισμό του. Εάν θυμάμαι καλά, η επαφή με την Βενιζελική πολιτική του παππού είναι η ασφαλτόστρωση ενός δρόμου. Ενδεχομένως, ως σημείο έχει την αξία του. Το τοπικό, αυτό που μας επιρρεάζει άμεσα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το μακρινό. Θα μπορούσε, όμως, ο συγγραφέας να το χειριστεί καλύτερα.
 
διόρθωση: κακός θεωρείται Εθνάρχης σε κακώς....
 
Λοιπόν,
Φίλοι μου, επιτέλους είδα τις λίστες του Διαβάζω. Δε μπορώ να φανταστώ πως η κριτική επιτροπή διάβασε όλη την ελληνική παραγωγή του 2007, αλλά σίγουρα με τις επιλογές της απέφυγε την απολύτως πεπατημένη. Δηλαδή προσπαθώντας να είναι πολιτικά σωστή, δεν περιέλαβε βιβλία της οκάς! Εκεί αξίζουν συγχαρητήρια.
Ομως, σίγουρα ξέφυγνα πολλά και καλά βιβλία που δεν ήταν γνώστά!
Οπως είχα υποσχεθεί έφτιαξα ένα μακρύ κατάλογο με τις μακριές λίστες όλων των περιοδικών και καλώ όλους σας σε μια παραγωγική ψηφοφορία.
 
Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?