Ελληνική λογοτεχνία

'Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα καλά βιβλία, πρέπει να διαβάζουμε μόνο εξαιρετικά βιβλία''. Τίμπορ Φίσερ (Under the frog)

Thursday, February 08, 2007

 

(20) αδικημένα βιβλία 2006 (μέρος 12ο)

Νο. 6, Η χώρα του κασσίτερου, Σταυρούλα Δημητρίου (εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ)

Στην ουσία ΄΄Η χώρα του κασσίτερου’’ (εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ) αποτελεί δουλειά πρωτοεμφανιζόμενης αλλά όχι πρωτοεκδιδόμενης στα γράμματα. Η δικαστικός Σταυρούλα Δημητρίου έχει παρελθόν στη γραφή με δύο ποιητικές συλλογές και μάλλον ξαφνικά φέτος εμφανίστηκε στην πεζογραφία με το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, το οποίο ουσιαστικά τροφοδοτεί ο τόπος καταγωγής αφού τα γεγονότα που περιγράφει συμβαίνουν στη Θεσπρωτία. Η Δημητρίου γυρίζει πίσω στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου για να μας περιγράψει τα όσα πέρασαν οι Ηπειρώτες, εγκλωβισμένοι στο μέσο ενός ουσιαστικά εμφύλιου πολέμου μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Παρότι, το χρονικό πλαίσιο που τοποθετείται η αφήγηση μοιάζει εξαντλημένο προ καιρού η συγγραφέας κατορθώνει να βρει άγνωστα σημεία και στοιχεία της εποχής και μια διαμάχη που εν πολλοίς δεν έχει βρει εξέχουσα θέση ή διαφωτιστικές αναφορές ούτε στην ιστορία, ούτε, φυσικά στη λογοτεχνία. Μέσα από ένα στενό πρίσμα ανάγνωσης το βιβλίο θα μπορούσε βιαστικά να κατηγοριοποιηθεί στα ’’ιστορικά μυθιστορήματα’’ και ενδεχομένως αυτό να του έδινε μεγαλύτερη εμπορική αξία και ώθηση. Στην πραγματικότητα, όμως, αδικείται απ΄ αυτό το χαρακτηρισμό τον οποίο ενισχύει μόνο η διετής έρευνα που χρειάστηκε για τη συλλογή στοιχείων. Αφετηρία, υπήρξε ένα απόρρητο έγγραφο με στοιχεία για την ιταλική επίθεση στην Ελλάδα αλλά η Δημητρίου προχώρησε ακόμη πιο μακριά. Υπάρχουν στιγμές που η ιστορική χροιά του μυθιστορήματος δίνει τη θέση της σε μια καλά προσεγμένη λαογραφική και ηθογραφική αναφορά με εκτενείς περιγραφές των συνηθειών των κατοίκων ή ακόμη και έντονη την ντοπιολαλιά. Και κυρίως, ακουμπάει με ακρίβεια και χωρίς εθνικιστικές κορώνες το θέμα των Τσάμηδων, όχι μόνο για το ρόλο που έπαιξαν τα χρόνια του Β’ παγκοσμίου πολέμου όταν ουσιαστικά αποτέλεσαν συνεργάτες των στρατευμάτων κατοχής αλλά και την ιστορική διαδρομή τους. Ίσως, το μοναδικό στοιχείο που με ενόχλησε ή που θεωρώ ότι έδωσε μεγάλο βάρος ήταν η προσπάθεια τεκμηρίωσης μέσα από την αφήγησή της ή την παράθεση ιστορικών στοιχείων για την θρησκευτική αφορμή και αιτία της διαφοράς. Και η λογική ότι η έλλειψη εθνικής συνείδησης από τους Τσάμηδες οφείλεται στο γεγονός ότι για 150 και βάλε χρόνια είχαν ασπαστεί τον Αλλάχ. Όσον αφορά τη γραφή και τη ροή του έργου. Η Δημητρίου χειρίζεται καλά τη γλώσσα και κουράζει μόνο όταν επιστρατεύει ένα αχρείαστο (και σε μεγάλες δόσεις) λυρισμό, απόρροια ίσως και της ποιητικής ρίζας της. Το βασικότερο όμως που κάνει ελκυστικό και ευανάγνωστο το μυθιστόρημα είναι ο σεβασμός στην ιστορία, είτε αυτή χρησιμοποιείται σε πρώτο πλάνο, είτε ως αναγκαίο συμπλήρωμα στη μυθοπλασία. Παρότι, δεν έχω εντρυφήσει στη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, πολύ δε περισσότερο στα συμβάντα της περιοχής πιστεύω ότι η Δημητρίου στάθηκε εν πολλοίς ιδιαίτερα προσεκτική. Και για τους συλλέκτες ιστορικών πληροφοριών ακόμη και η αναγκαία πρωτογενής αναφορά ότι η Θεσπρωτία ονομάστηκε ’’χώρα του κασσίτερου’’ από τον Πυθέα μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια το βιβλίο θα αποκτήσει σχεδόν εγκυκλοπαιδική σημασία. Δεν ξέρω με ακρίβεια την διαδρομή του βιβλίου αλλά το γεγονός ότι δεν το είδα σε καμία λίστα ευπώλητων μέσα στη χρονιά δείχνει ότι ένα ακόμη καλό βιβλίο δεν βρήκε το δρόμο και αρκέστηκε (ευτυχώς υπήρχαν) στα αρκετά επαινετικά σχόλια που εισέπραξε.
Comments: Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?