Ελληνική λογοτεχνία

'Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα καλά βιβλία, πρέπει να διαβάζουμε μόνο εξαιρετικά βιβλία''. Τίμπορ Φίσερ (Under the frog)

Tuesday, December 12, 2006

 

Περί ιστορικού μυθιστορήματος

Την ευθύνη της δεύτερης εισήγησης στην 4η συνάντηση εργασίας νέων συγγραφέων που έγινε στο Ναύπλιο, υπό την αιγία του Να ένα μήλο και του Υπουργείου Πολιτισμού είχε ο Δημήτρης Γκενεράλης*. Θέμα του το ιστορικό μυθιστόρημα. Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες αλλά και πλέον παρεξηγημένες μορφές λογοτεχνίας στη σύγχρονη εποχή. Το κείμενο της εισήγησης:
‘’Ξεκινώντας θα πρέπει να ξεκαθαρίσω κάτι :
Ο βασικότερος λόγος της εµµονής για τη σύγκριση ενός ιστορικού
µυθιστορήµατος µε µια αντίστοιχη ιστορική πραγµατικότητα είναι η πεποίθηση ότι η ιστορία αποτελεί ένα επιστηµονικό αντικείµενο που µπορεί και πρέπει να καταγραφεί αντικειµενικά από τη θετική επιστήµη της ιστοριογραφίας. Κατ’ επέκταση, ένα ιστοριογραφικό κείµενο είναι µια επιστηµονική πραγµατεία που καταγράφει πιστά µια πραγµατικότητα, ένα αφηγηµατικό κείµενο «εµπειρικού/ιστορικού τύπου». Αν λοιπόν για τη µυθοπλαστική αφήγηση οι πιθανοί κόσµοι, δηλαδή ο µυθοπλαστικός τύπος αφήγησης, είναι επιτρεπτοί, για την επιστηµονική ιστορική αφήγηση αποκλείονται.

ΟΡΙΣΜΟΣ
Οι περισσότερες μελέτες ορίζουν την ιστορικότητα ενός μυθιστορήματος ως τη διαπραγμάτευση ενός παρελθόντος που θα απέχει τουλάχιστον τριάντα χρόνια από την εποχή της συγγραφής του.
Κατ’ επέκταση, τα χαρακτηριστικά του ιστορικού μυθιστορήματος καθορίζονται ως εξής :
Χρονική απόσταση μεταξύ της μυθιστορηματικής δράσης και της συγγραφής [Το αίτηµα της χρονικής απόστασης οφείλεται στην αντικειµενικότητα της ιστορικής παράστασης, την οποία υποτίθεται ότι διαφυλάσσει η αµεροληψία του συγγραφέα]
· Παράσταση τουλάχιστον ενός προσώπου , γνωστού από την επιστημονική ιστοριογραφία
· Η ιστορική αναφορά μπορεί να περιορίζεται στην παράσταση πολιτικών ή στρατιωτικών γεγονότων του παρελθόντος

ΓΕΝΝΕΣΗ
Η γέννεση του όρου ΙΣΤΟΡΙΚΟ-μυθιστόρημα προήλθε και καθιερώθηκε με τα μυθιστορήματα του Scott τα οποία ακολουθούν τις βασικές αρχές του Ιστορισμού κατά την καταγραφή, παράσταση και αξιολόγηση της ιστορίας.
Ο βασικότερος συνεκτικός κρίκος της ιστοριογραφίας (επιστημονικής καταγραφής της ιστορίας) και της ιστορικής μυθοπλασίας (θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε έτσι τελικά το ιστορικό μυθιστόρημα) είναι η από κοινού χρήση του μέσου της αφήγησης. Ο αφηγηματικός λόγος της επιστημονικής ιστοριογραφίας διεκδικεί για τον εαυτό του το αξίωμα του «πραγματικού» (γεγονότα τα οποία επιβεβαιώνονται, έχουν συμβεί). Παρόλα αυτά δε διαφέρει ουσιαστικά από ένα μυθοπλαστικό πεζογράφημα.

Όμως :
Η μυθοπολασία [μυθιστόρημα] και η πραγματικότητα [ιστορικό γεγονός] δεν είναι απαραιτήτως έννοιες κατηγορικά αντίθετες, δεν έχουν δηλαδή την αντιθετική σχέση αλήθειας-ψεύδους.
Έτσι λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ιστορικό μυθιστόρημα έχει διδακτικό ρόλο [Η διδακτική λειτουργία του
ιστορικού µυθιστορήµατος προϋποθέτει την κατηγορική ύπαρξη της ιστορικής
αλήθειας, η οποία υποτίθεται ότι προϋπάρχει ανεξάρτητα από τις καταγραφές της
ιστορίας] το ιστορικό µυθιστόρηµα θεωρείται ότι λειτουργεί ως συµπλήρωµα της ιστορικής βιβλιογραφίας, η οποία προέρχεται από και προορίζεται για µια µειοψηφία, ότι αποτελεί ένα είδος εκλαΐκευσης της ιστορίας [δηλαδή διευκολύνει την πρόσβαση των αναγνωστών στην ιστορία], η οποία γίνεται µε αυτόν τον τρόπο προσβάσιµη στο ευρύ κοινό. Με άλλα λόγια, το ιστορικό µυθιστόρηµα θεωρείται ως αντίδραση στη στροφή που σηµειώθηκε στην ιστοριογραφία, όταν ο γερµανικός ιστορισµός την καθιέρωσε ως επιστήµη, καθιστώντας την δυσπρόσιτη για το ευρύ κοινό.
Ο ρόλος του εκλαϊκευτή της επίσηµης ιστοριογραφίας και κατ’ επέκταση ο διδακτικός ρόλος της ιστορικής µυθοπλασίας έχει ερµηνευθεί ως ένας από τους βασικότερους λόγους της δηµιουργίας αυτού του λογοτεχνικού είδους.
Άλλο ένα σημαντικό κατά τη γνώμη μου χαρακτηριστικό (το οποίο μπορεί να ειδωθεί και ως επιλογή του συγγραφέα) του Μυθιστορήματος, όταν αυτό προσπαθεί να είναι Ιστορικό είναι η χρήση «δευτερευόντων» ιστορικών προσώπων (που είναι λίγο-πολύ άγνωστα στο ευρύ κοινό) ως πρωταγωνιστών, καθώς και η επιλογή ενός ιστορικού πλαισίου που είναι σχετικά ανεξερεύνητο. Μ’ αυτόν τον τρόπο ενδεχομένως αποφεύγονται δυσαρμονίες με την επίσημη ιστοριογραφία. Σε κάθε περίπτωση, και εδώ θα πρέπει να υπάρχει πιστότητα στην αναπαράσταση μιας εποχής με ιστορικό ενδιαφέρον.

Από ένα ιστορικό µυθιστόρηµα αναµένεται η «αντικειµενική»
διαπραγµάτευση πολεµικών και πολιτικών ιστορικών γεγονότων· ανεξάρτητα από τη φύση όµως των γεγονότων που παρουσιάζονται, πολύ σηµαντικότεροι παράγοντες είναι η (1.) απόσταση που τα χωρίζει από το παρόν της συγγραφής καθώς και το (2.) ρεαλιστικό ιστορικό πλαίσιο, δηλαδή η αποφυγή αναχρονισµών µε την ανάµιξη στοιχείων χαρακτηριστικών διαφορετικών εποχών και φυσικά (3.) η αποφυγή δυσαρµονιών µε την επίσηµη επιστηµονική ιστοριογραφία.

ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Αν λοιπόν υποτεθεί ότι έστω η γλώσσα ενός ιστορικού µυθιστορήµατος είναι δυνατό να αποδώσει ένα ιστορικό ιδίωµα, για την ψυχολογία, για τον τρόπο που σκέφτονται οι ήρωες ενός τέτοιου µυθιστορήµατος, έχει διαπιστωθεί ότι είναι αδύνατο να είναι πιστή. Πρόκειται πάντα για την εποχή του συγγραφέα. Το ίδιο ισχύει και για την παράσταση µιας «ιστορικής ψυχολογίας». Αυτήν την αµφίβολη ισχύ του κριτηρίου της ιστορικής ψυχολογίας την ενισχύει ακόµη περισσότερο το γεγονός ότι η αντίληψη της πραγµατικότητας, είτε αυτή είναι σύγχρονη είτε όχι, γίνεται έτσι και αλλιώς µε τη µεσολάβηση ενδιάµεσων πηγών που µεσολαβούν ανάµεσα στο γεγονός και στο δέκτη, όπως γραπτά ή ηλεκτρονικά ντοκουµέντα ή οι αφηγήσεις τρίτων.

ΤΕΛΟΣ-Το ιστορικό μυθ. Κατώτερη λογοτεχνία;;;
Είναι πάντως σαφές ότι η εξαιρετικά περιοριστική αντίληψη της ελληνικής γραµµατολογίας για το τι είναι ιστορικό µυθιστόρηµα έχει αποκλείσει από τη µελέτη του είδους πολλά ιστορικά µυθιστορήµατα, πράγµα που έχει ως συνέπεια την παραµέληση του ρόλου της ιστορίας και του τρόπου κατανόησής της στην ελληνική λογοτεχνία. Και το σηµαντικότερο, µένοντας προσκολληµένη σε µια κατανόηση του είδους, που είναι αποκλειστικά προσαρµοσµένη στο είδος όπως
καλλιεργήθηκε τον δέκατο ένατο αιώνα, καταλογίζει στο ιστορικό µυθιστόρηµα µια ταυτότητα παραλογοτεχνίας και φυγής από την πραγµατικότητα. Η αντιµετώπιση του ιστορικού µυθιστορήµατος στην πραγµατική του διάσταση µπορεί να προσφέρει χρήσιµες διαπιστώσεις για τις µορφές που έχει πάρει το είδος στην ελληνική λογοτεχνία καθώς και τις µορφές κατανόησης και (κατά-)
χρησης της ιστορίας. Και ακριβώς οι τρόποι θεµατοποίησης της ιστορίας θα πρέπει να είναι ο πυρήνας για τη µελέτη του ιστορικού µυθιστορήµατος’’.
* Ο Δημήτρης Γκενεράλης είναι 30 ετών, ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου και από την Απόπειρα κυκλοφορούν το μυθιστόρημα του ‘’Βερολίνο, 1989’’ και η βραβευμένη νουβέλα ‘’Ο απρόσμενος θάνατος ενός ψυχαναλυτή’’. Επίσης, έχει μεταφράσει για τον Κέδρο το παιδικό ‘’Γκοοολ’’ από τα Γερμανικά.
Comments:
Αγαπητέ reader's diggest αφού σε ευχαριστήσω για το ενδιαφέρον που δείχνεις για τις εργασίες της συνάντησης στο Ναύπλιο να σημειώσω ότι η εισήγησή μου, όπως παρατίθεται βασίζεται στα συγγράμματα των G.Luckacks,Απ.Σαχίνη και Κ.Κοσμά περί ιστορικού μυθιστορήματος και άρα οι ορισμοί και τα συμπεράσματα είναι αποτέλεσμα της επιστημονικής μεθοδολογίας περί Ιστορικού Μυθιστορήματος και όχι δικά μου. Πάντως στο Ναύπλιο ακολούθησε μια αρκετά ενδιαφέρουσα κουβέντα γύρω από το (όντως) παρεξηγημένο αυτό αντικείμενο.
 
Στην ταινία «Η ζωή είναι ωραία» υπάρχει μία ωραία διαστρέβλωση. Τα Αμερικάνικα τανκ μπαίνουν στο Άουσβιτς και απελευθερώνουν τους Εβραίους! Χμ….
Αν διαβάσω σε 100 χρόνια κάποιον Αμερικανό συγγραφέα να γράφει ότι στο Στάλιγκραντ έδρασε ο Ράμπο και έδιωξε τους Γερμανούς, δεν θα μου φανεί καθόλου παράξενο… αφού θα έχω καταφέρει να ζήσω άλλα 100 χρόνια!

Γοητευτικό αλλά επικίνδυνο το ιστορικό μυθιστόρημα, όπως άλλωστε και οι ταινίες με ιστορική αναφορά!!
 
Εχω αρκετές ενστάσεις για την πραρουσιαζομενη εισηγηση του -ειλικρινά συμπαθεστατου κατα τα λοιπά- κ. Γκενεραλη, αλλά προς το παρόν θα αρκεστώ σε δυό:
α) η _σκληρή_ διάκριση που εισάγει αναμεσα σε "επιστηµονική πραγµατεία που καταγράφει πιστά µια πραγµατικότητα, ένα αφηγηµατικό κείµενο «εµπειρικού/ιστορικού τύπου»" και στη "μυθοπλαστική αφηγηση", δεν με βρίσκει σύμφωνο-και βέβαια όχι μόνο εμένα.
Η ιστορία ως rerum gestarum αποτελεί εξ ορισμού μια μορφής αφηγηση-και όπως μας θύμισε από τα τελη του '60, ο R. Barthes: δυστυχώς, "η γλώσσα είναι ένοχη"..
Υπαινίσσομαι πως το αιτημα της 'αντικειμενικότητας' με την αιγλη του οποιου περιβαλλεται η Ιστορία, αποτελεί για την κοινότητα των σύγχρονων, θεωρητικά υποψιασμένων ιστορικών, κενό γράμμα.
Με τούτο δεν επιθυμώ διολου να υποβαθμίσω την επιστημονική πειθαρχία της Ιστορίας, αλλά να σημειώσω πως η θεωρητική συζητηση για αυτά εδώ και τουλάχιστον 35 χρόνια έχει διεθνώς [και στη χώρα μας] προχωρησει πολύ. Για την ακρίβεια σε επίπεδα τετοια που δεν δυναμαι να αναπαραξω όχι στα όρια ενός σχολίου σε μπλογκ-αλλά ούτε σε ένα μπλογκ αφιερωμένο στο θέμα αυτό και μόνο .. ;-)
Συνιστώ εκθύμως την προβληματική του Hayden White, και την παρακολουθηση του ιστοριογραφικού debate που συγκλόνισε την αμερικάνικη κοινότητα στο διάστημα από το 85-95 κωδικοποιημένη ως 'the linguistic turn on history'. Προσφατα θεωρητικά δοκιμια επ' αυτού προβαλουν με εναργεια τις όψεις του σχετικού διαλόγου, καθώς και εξειδικευμενα περιοδικά του χώρου, όπως το εμβληματικό History and Theory.
Αλλά ας μην κουράζω περαιτέρω επ' αυτού.

"Οι περισσότερες μελέτες ορίζουν την ιστορικότητα ενός μυθιστορήματος ως τη διαπραγμάτευση ενός παρελθόντος που θα απέχει τουλάχιστον τριάντα χρόνια από την εποχή της συγγραφής του.", σημειώνει ο κ. Γκενεραλης.
Αλήθεια, ποιές είναι αυτες οι μελετες και ποιά είναι τα κριτηρια που προσκομιζουν/επιχειρηματα που επικαλούνται για την περιφημη πλεον 'τριακονταετία' ..?
Για να βοηθησω-αντι να προβοκαρω: υποθετω πως πρόκειται για μια ανερμάτιστη παρεξηγηση: αναφερομαι στο _συμβατικό_ και διολου χρηστικό/λειτουργικό [=δλδ 'πραγματικό'] όριο που θέτουν πολλά πολιτικής φύσης Αρχεία [άνοιγμα στα 30 έτη], με προεξαρχον το PRO [Public Record Office] της Βρετανίας, η οποία ουσιαστικά έθεσε τα στανταρ στο αντικειμενο.
[Καποιοι φακελοι δεν ανοιγουν καν σε αυτό το θεσμισμενο διαστημα. Άλλου τυπου αρχεία έχουν άλλα όρια-το ελληνικό ΥΠΕΞ, ας πούμε, έχει θέσει ως όριο την πεντηκονταετία.]

Αν πάλι τα τριαντα έτη συνδεονται με την -εξισου συμβατική- κατηγοριοποιηση της 'γενιάς', θα ισχυριζομουν πως και αυτή η αντιληψη έχει δεχτεί εντονοτατη κριτική-αν δεν έχει ολοκληρωτικά καταρρεύσει.., σε μια εποχή που οι κοινωνικοί ψυχολογοι ταξινομούν δια-γενεακές μεταβολές στη δεκαετία ή και την πενταετία ...!
Με όλα αυτά, επιθυμω απλώς να υπογραμμίσω πως καποιες θεωρητικές συμβασεις που χρησιμοποιούμε απαιτούν πληρεστερη τεκμηριωση και βασανιστικοτερη μελετη.

θα διαφωνουσα, επίσης, και στη διατυπωση περι "διδακτικού ρόλου της ιστορικής µυθοπλασίας"-προσωπικά θα επέλεγα να δω το ιστορικό μυθιστορημα ως ενα ακόμη -μειζονα συχνά- πολο παραγωγής ιστορικής κουλτούρας. Δεν πρόκειται ακριβώς για το ιδιο ζήτημα ..

Κατα τα λοιπά, αντιλαμβανομαι πως προθεση του αξιολογου νεου συγγραφεα, είναι να κινηθεί σε μια ανανεωτική/δυναμική αντιληψη ως προς το τι συνιστά 'ιστορικό μυθιστορημα'-και εν πολλοίς το επιτυγχάνει. Εμφανώς, επιχειρει να προσεγγισει κριτικά κάποια στερεοτυπα.
Εκτιμώ, ωστόσο, πως θα χρειαζόταν να αφιερωσει επιπροσθετο χρόνο για τη δημιουργικοτερη κατανοηση καποιων γνωσιοθεωρητικών προυποθεσεων που υπαγορευει η ίδια η φύση του genre σε σχέση με το αντικείμενο της έμπνευσης.
[θα αντισταθω στον πειρασμό να επεκταθω κι αλλο-ζητωντας συγγνωμη για την καταχρηση του χώρου]
 
Μετά το χαριτωμένο σχόλιο του Βίτα μία και τον χείμαρρο του σουιγγενερις, μάλλον δεν υπάρχει χώρος και για άλλα σχόλια.
Εν τούτοις, όμως θα μου επιτρέψετε να πω και γω το σχολιανό μου.
Όπως το προηγούμενο κείμενο της κυρίας Σούμπερτ, έτσι και αυτό του κυρίου Γκενεράλη είναι δειλό και δεν εμφανίζει καμία δυναμικότητα ούτε καινοτομία. Με απογοητεύει το γεγονός ότι γράφουν νέοι συγγραφείς που θα έπρεπε να είναι και λιγάκι ανατρεπτικοί, γιατί αν δεν είναι τώρα, τι θα λένε όταν φτάσουν στην ηλικία των άντα και ήντα;;;;
Η άποψη περί αντικειμενικής ιστορίας, δεν με βρίσκει σύμφωνη. Δεν υπάρχει αντικειμενική ιστορία, αλλά φιλότιμες έως κακόβουλες προσεγγίσεις, ανάλογα με ποιος γράφει, για ποιόν γράφει και τι στόχο έχει. Ένα επίσης παρεξηγημένο ζήτημα είναι η χρονική απόσταση που πρέπει να έχει η συγγραφή της ιστορίας από τα συμβάντα που περιγράφει. Δυστυχώς ξεχνάμε, ότι ο πρώτος που έγραψε ιστορία, ο Θουκυδίδης, έγραψε για τα γεγονότα της εποχής του και ευτυχώς που το έκανε, άλλως όλος ο χρυσός αιώνας θα είχε ξεχαστεί εντελώς!
Ακόμα, το ιστορικό μυθιστόρημα, δεν παύει να είναι ένα μυθιστόρημα και θα ήταν λιγάκι ανορθόδοξη η προσπάθεια της ανάγνωσης της ιστορίας από τα μυθιστορήματα.
Είναι πράγματι δυσάρεστο να γκρινιάζουμε, αλλά δεν το κάνω από κακοπιστία. Έτσι πιστεύω ότι μπορεί να βοηθήσει η πλήρης απόρριψη κάποιων κλισέ, γιατί μόνο από την άρνηση θα ανθίσει κάτι καινούργιο, που όλοι μας επιθυμούμε να δούμε.
 
Ο Γκενεράλης δεν είναι φιλόλογος αλλά δικηγόρος και επομένως είναι λογικό να μην έχει υπόψη του όλη τη βιβλιογραφία (π.χ. απ' όσο ξέρω το βιβλίο της Ντένίση είναι πολύ κατατοπιστικό).
Γι' αυτό η εισήγησή του δεν έπρεπε να έχει ακαδημαϊκό χαρακτήρα, αλλά βιωματικό: να εξηγήσει δηλαδή πως βλέπει ένας συγγραφέας το είδος και τι απήχηση έχει αυτό σήμερα στην Ελλάδα.
Τους έχει φάει το φαίνεσθαι και χάνουν το είναι
Πατριάρχης Φώτιος
 
Σχετικά με το θέμα του Ιστορικού μυθιστορήματος θα ήθελα να προσθέσω κάποιες σκέψεις που πιθανώς θα φωτίσουν περισσότερο το «σκοτεινό» στην Ελλάδα χώρο του. Εδώ και αρκετά χρόνια το μυθιστόρημα που ονομάζουμε «Ιστορικό» έχει ξεφύγει διεθνώς από την αποκλειστική «φόρμα» που καθόρισε ο Walter Scott. Αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι δεν γράφονται πλέον ιστορικά μυθιστορτήματα που αποτελούν μια εκλαΐκευση των επίσημων ιστορικών στοιχείων διανθισμένων με ολίγην ψυχολογική υποστήριξη των ηρώων. Ίσως αυτή να είναι και η πλειονότητα του είδους. Ωστόσο έχει αναπτυχθεί και μια διαφορετιοκή μορφή. Εκείνη κατά την οποία τα ιστορικά στοιχεία αποτελούν το «όχημα» για κάποιες άλλες σκοπιμότητες, όπως για παράδειγμα είναι ο σχολιασμός της σημερινής πραγματικότητας που πιθανώς παρουσιάζει κοινά σημεία. Ή ακόμη ο διαφορετικός φωτισμός γνωστών γεγονότων που οι ίδιοι οι ιστορικοί με την «αντικειμενικότητα» που υποτίθεται ότι πρέπει να έχουν δεν τολμούν να επιχειρήσουν, ενώ αντίθετα ένας συγγραφέας μπορεί να το κάνει με τη φαντασία του παρουσιάζοντας μια πιο τολμηρή αλήθεια. Έτσι μπορούν ίσως τα στεγνά γεγονότα ή οι επίσημες αναλύσεις να αποκτήσουν μια πιο «ανθρώπινη» υπόσταση καθώς είναι γνωστό ότι η επίσημη ιστορία γράφεται από την πλευρά των νικητών. Των ισχυρών και γενικά όσων έχουν τη δύναμη να ρυθμίζουν τις καταστάσεις στον κόσμο αγνοώντας παντελώς την ανθρώπινη φύση. Ήδη σύγχρονοι ιστορικοί βλέπουν με λοξό μάτι την ιστορία και προτείνουν διαφορετικές αναγνώσεις της. Προσωπικά πιστεύω ότι το ιστορικό μυθιστόρημα έχει άπειρες παραμέτρους και δεν συμπιέζεται στα στενά πλαίσια της εκλαΐκευσης της ιστορίας. Το Ιστορικό μυθιστόρημα έχει δυνατότητες και ποιότητες τόσες όσες κάθε λογοτεχνικό έργο, απλώς στην Ελλάδα ακόμη δεν έχουμε ασχοληθεί σοβαρά μαζί του. Το αν αποτελεί ή όχι λογοτεχνία αυτό είναι ένα ερώτημα σχηματικό όπως όλα όσα θέτουμε εν τη αμηχανία μας σε σχέση με μορφές τέχνης που δεν κατανοούμε. Ίσως ήρθε η στιγμή να ασχοληθούμε με αυτό. Υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που ασχολούνται με το είδος και με διαφορετικό τρόπο ο καθένας. Εκείνο που θέλω να επισημάνω -σαν συγγραφέας που έχει ασχοληθεί με τη συγγραφή μυθιστορημάτων με βάση ιστορικά γεγονότα- είναι ότι το άπαν στη συγγραφή αυτών των μυθιστορημάτων δεν είναι η απεικόνιση του ιστορικού πλαισίου και η αναφορά των αληθινών συμβάντων της ιστορίας αλλά εξ ίσου σημαντικό -και το πιο δύσκολο κομμάτι του εγχειρήματος- είναι να φωτίζονται με τέτοιον τρόπο τα πρόσωπα ώστε τα γεγονότα να προκύπτουν απ’ τους χαρακτήρες και τις συγκυρίες, ώστε το έργο να αποκτά μια ρεαλιστικότητα και να μην είναι απλώς συρραφή γεγονότων με ψυχογραφικές παρατηρήσεις. Αλλά για να επιτευχθεί αυτό, δηλαδή τα γεγονότα να προκύπτουν από τα πρόσωπα, ο συγγραφέας χρειάζεται να καταβυθιστεί σε πολλαπλές έρευνες και να τολμήσει διασταυρώσεις και διεισδύσεις που μπορεί να τον εμπλέξουν και προσωπικά. Όταν μάλιστα η ιστορική περίοδος με την οποία ασχολείται είναι χαμένη στο βάθος του χρόνου, οι έρευνες μπορεί να είναι εξαντλητικές και το αποτέλεσμα ισχνό αλλά όχι ακατόρθωτο. Ανάλογα πάντα με τις δυνατότητες του συγγραφέα. Αν μπορεί από τα στεγνά γεγονότα να δημιοργήσει μια σπαρταριστή ζωντανή ύλη που να είναι «πραγματική ζωή» με άποψη. Διαφορετικά δεν έχει νόημα ύπαρξης πλέον το ιστορικό μυθιστόρημα δεδομένου ότι οι νέοι ιστορικοί έχουν μεγαλύτερη ελαστικότητα στη διήγηση και παραβιάζουν τα στεγανά των παλαιότερων μέχρι που θεωρούνται καμιά φορά και αιρετικοί. Εν κατακλείδι και για να μη σας κουράζω περισσότερο το Ιστορικό μυθιστόρημα μπορεί να το απολαμβάνει κανείς το ίδιο όπως την λεγόμενη «καλή λογοτεχνία». Και τα δυο φτιάχνουν μια νέα πραγματικότητα μπροστά στα μάτια του αναγνώστη με το ζητούμενο της ψυχαγωγίας και του προβληματισμού. Γιατί η λογοτεχνία αυτό κάνει. Θέτει δύσκολα ερωτήματα που αφορούν τη ζωή, τις σχέσεις, την εξουσία, τη θρησκεία, την εκμετάλλευση, την αγωνία του ανθρώπου μπροστά στο ανεξήγητο και τον φόβο του θανάτου.
Τελειώνοντας, χωρίς βεβαίως να έχω εξαντλήσει ούτε στο ελάχιστο το θέμα, θα ήθελα να προτείνω το βιβλίο της Τζίνας Πολίτη «Το ιστορικό μυθιστόρημα».
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
 
Προτιμώ να σιωπώ και να μην απαντήσω ή να τοποθετηθώ σε κανένα από τα σχόλια αφού παρακολουθεί τη αυζήτηση ο ίδιος ο εισηγητής και καθ' ύλην αρμόδιος
 
Αυτός ο Πατριάχρης Φώτιος, που θυμίζει παλιους καθηγητές που μιλούσαν από καθ εδρας. Καμια σχέση με το σήμερα,κλειστοί ορίζοντες, απαξία γενικώς και αορίστως. Να υπάρχομεν δια να κρίνομεν. Μια χαρά ηταν οι εισηγήσεις των Γκενεράλη και Σούμπερτ.Και πολύ καλά κάνουν οι μηλίτες και ανοιγουν τους ορίζοντες. Μη μασάτε παιδιά με τους αρτηριοσκληρωτικούς.Το μέλλον είναι εδω.
 
Όλα τα προηγηθέντα σχόλια βοηθούν πολύ στη συζήτηση. Έτσι έγινε και στο Ναύπλιο. Το κείμενο που διαβάσατε δεν γράφτηκε ποτέ για να δημοσιευτεί. Γράφτηκε ως πλάνο και χρησίμευσε στον ομιλητή προκειμένου να τεθούν ορισμένα θέματα και να συζητηθούν από τους παρευρισκόμενους.
Εφόσον έτσι λειτουργεί και εδώ πιθανόν να επιτυγχάνει το σκοπό του.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ολοκληρωμένη η άποψη του suigeneris. Με βρίσκει απολύτως σύμφωνο.
 
Όταν διαβάζει έναν συγγραφέα να μιλάει για τη λογοτεχνία δεν περιμένει κανείς επιστημονική δουλειά.
Το λάθος των Μηλιτών δεν είναι σφάλμα προθέσεων, αλλά μεθόδου. Προσπάθησαν να μιλήσουν φιλολογικά και μίλησαν φιλολογίστικα. Δυο τρία βιβλία αναφοράς, δυο τρεις ορισμούς κλπ. Θα ανοίξουν ορίζοντες, αν δουν το ιστορικό μυθιστόρημα λχ. πιο συγχρονικά και αφήσουν τη θεωρία για τους μελετητές. Η γονιμότητα του διαλόγου μεταξύ τους θα ήταν μεγαλύτερη, αν έχουν γνώσεις θεωρίας -όσο μπορούμε εμείς οι αδαείς (και ο Γκενεράλης είναι αξιέπαινος που διάβασε- και να καταθέτουν τις προσωπικές τους εμπειρίες από την αναγνωστική ή συγγραφική πάλη με τα κείμενα.
Πατριάρχης Φώτιος
 
Οπότε πατριάρχα μου, εκείνο που τους απασχολεί ειναι το φαινεσθαι έτσι; Εισηγησεις έκαναν οι άνθρωποι. Η συζητηση ακολουθησε. Δεν είπαμε οτι εφηυραν την πιρυτιδα. Απλα αυτη η ντε φάκτο απαξίωση χαρακτηρίζει τους κρινοντες. Πάμε να βρουμε το σκουπιδάκι στον καθρέφτη,μια και τον ομφαλοσκοπούμε το γυαλί, αν θέλετε και Λακαν.Λίγο λιγοτερη σοβαροφανεια, είμαστε στον 21ο αιώνα. Συνάφεια και καλοπιστία χρειάζεται για το απλο ποίμνοιο.
 
Ως συνήθως, θα κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου. Θα περίμενα από εκεί που τελειώνει την εισήγησή του ο κ. Γκενεράλης, να ξεκινούσε. Τα όσα μας λέει μέχρις εκεί, είναι γνωστά και εν πολλοίς αυτονόητα. Το παρακάτω έχει νόημα. Και επειδή δεν ήμουν παρούσα στο Ναύπλιο, και δεν παρακολούθησα τη συζήτηση, δεν μπορώ να κρίνω αν ήταν ή όχι ενδιαφέρουσα. Θα προτιμούσα, λοιπόν, αυτά τα ενδιαφέροντα να τα διάβαζα/ άκουγα εξ αρχής.
Με τους υπόλοιπους συμφωνώ σε γενικές γραμμές, εκτός από τον Πατριάρχη Φώτιο και τη Λεξηθηρία, που, μα τον Δία, δεν καταλαβαίνω τι θέλουν να πουν οι ποιητές- αλλά αυτό είναι μάλλον δικό μου πρόβλημα. Θα έχω τρικυμία εν κρανίω, φαίνεται...
 
Σας ευχαριστώ κ. Γκενεράλη-ελπίζω μόνο τα σχόλια μου να δειχτούν παραγωγικά.
Θα μπορούσαμε πολλά να συζητήσουμε σε ένα τόσο ευρύ ζήτημα-αν ποτέ θελήσετε κάποιες πρόσθετες πληροφορίες, το βλέπουμε.
 
διαβαζοντας τον solaris, αναριωτιέμαι πως θα αισθάνονται τα υπόλοιπα μελη αυτής της συμπαθέστατης ομάδας που κάποιος, ως φαίνεται "συνμηλίτης" τους, δηλώνει ανωνύμως ότι υπάρχει τεράστια διαφορά μορφωτικού/πνευματικού επιπέδου μεταξύ τους, και τους χαρακτηρίζει ως θλιβερούς πένητες, τοποθετώντας εαυτόν στους πεφωτισμένους...
 
σολαρις, αυτη ειναι η διαφορα, εννοεις την λογοτεχνια με όρους εχθρας συμπαθειας που πηγαζουν από ποιος ξερει τι κριτηρια. αλλου ειναι η ουσια φιλτάτη...
 
Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?