Ελληνική λογοτεχνία

'Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα καλά βιβλία, πρέπει να διαβάζουμε μόνο εξαιρετικά βιβλία''. Τίμπορ Φίσερ (Under the frog)

Thursday, September 28, 2006

 

Μαύρα λουστρίνια

Οι σχέσεις μου με τη δουλειά της Μάρως Δούκα δεν μπορώ να πω ότι είναι οι καλύτερες. Με την έννοια, όχι της μη παραδοχής αλλά της μη…ανάγνωσης. Τα ’’Μαύρα λουστρίνια’’ αγορασμένα πολλούς μήνες νωρίτερα ήταν ένα από τα βιβλία που διάβασα στις καλοκαιρινές διακοπές μου, κυρίως γιατί με ’’τράβηξαν’’ δύο γεγονότα. Το ένα, έχει να κάνει με τη σειρά ’’Η κουζίνα του συγγραφέα’’ (εκδόσεις Πατάκη) στην οποία ανήκει το βιβλίο και πραγματεύεται συγγραφικές αυτοβιογραφίες. Η δεύτερη είναι ότι στους λογοτεχνικούς κύκλους ήταν γνωστή (εκείνο το διάστημα, δεν γνωρίζω αν συνεχίζεται) η άτυπη κόντρα της συγγραφέως με μια τριάδα επίλεκτων κριτικών. Επίλεκτων όσον αφορά τις προσωπικές μου επιλογές (καθαρά αντικειμενικές) αφού ασπάζομαι όλων κι όλων τεσσάρων κριτικών τις απόψεις και τα γραπτά. Οι τρεις ήταν αυτοί που η συγγραφέας υπαινικτικά υποστηρίζει ότι έχουν δημιουργήσει ένα ’’κύκλο ευνοούμενων συγγραφέων’’. Δηλαδή οι Χατζηβασιλείου (Ελευθεροτυπία), Κούρτοβικ (Νέα), Κοτζιά (Καθημερινή). Αν εξαιρέσουμε τις ’’εμμονές’’ των δύο τελευταίων που δεν πιστεύω ότι συνιστούν μεροληπτική αντιμετώπιση και την σχετική τους άγνοια, αδιαφορία ή αδυναμία πληροφόρησης για τους νέους δημιουργούς δεν έχω διακρίνει μεροληψία στη δουλειά της. Και ήθελα να διαπιστώσω αν τελικά η κυρία Δούκα αντιμετωπίζεται άδικα ή δίκαια με βάση, πάντοτε, υποκειμενικά προσωπικά κριτήρια. Ένας τρίτος λόγος (λιγότερο σημαντικός λόγος) ήταν ότι ήταν συμπαθητική η προηγούμενη δουλειά της ’’Αθώοι και φταίχτες’’ (το πρώτο της βιβλίο που διάβασα) και το ιδιαίτερο ύφος γραφής της δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορο τον αναγνώστη. Όπως επίσης, οι δύο χαρακτήρες του Τούρκου Σαρίφ και του αστυνόμου Μαθιουδάκη μου φάνηκαν για ένα αδιευκρίνιστο λόγο ’’οικείοι’’ και φιλικοί. Επί της ουσίας και ουχί της…διαδικασίας. Η ιδέα πάνω στην οποία πατάνε τα ’’Μαύρα λουστρίνια’’. Κάπου, στη δεκαετία του ’50 η ηρωϊδα σε ηλικία 11 ετών παίρνει ένα κατοστάρικο για να αγοράσει νεκρικό βελούδο για το σάβανο του πατέρα της. Το μετατρέπει στη διαδρομή σε καλούδια και σε ένα ζευγάρι μαύρα λουστρίνια. Όταν φτάνει στο μαγαζί λέει ψέματα ότι το έχασε και ο μαγαζάτορας τις δίνει το βελούδο αλλά και τα…ρέστα. Από εκεί αρχίζει η περιπλάνηση της ηρωϊδας και συνεχίζεται στη φοιτητική ζωή στην καρδιά της δικτατορίας και μέσα από στερήσεις και βάσανα, βασανιστήρια και γάμο με ένα συγκρατούμενο της, καταλήγουμε στη δημιουργία της συγγραφέως που τελικά ταυτίζεται αυτοβιογραφικά με το έργο της. Η Δούκα κατορθώνει, δηλαδή, να ’’πλάσει’’ μέσα από την κατ’ ουσία αυτοβιογραφία της μια καινούργια ηρωϊδα. Αυτός, ο αλληλο-τροφοδοτούμενος δεσμός είναι ίσως η καλύτερη δυνατή στιγμή του βιβλίου που ουσιαστικά αποτελεί μια προσωπική διαδρομή τριάντα χρόνων, πολλών έργων και αρκετών χιλιάδων αναγνωστών. Τα μαύρα λουστρίνια δεν ’’κοροϊδεύουν’’ τον αναγνώστη και είναι ότι ακριβώς δηλώνουν. Μια αυτοβιογραφία με την αμεσότητα κάποιου που γράφει για οικεία θέματα και προσπαθεί να δομήσει εκ νέου και μυθιστορηματικά τον εαυτό του. Το θέμα είναι πόσο αναγκαίο και πόσο αληθινά μυθιστορηματικό μπορεί να είναι το μοτίβο μιας ζωής. Όχι για τον γράφοντα. Αλλά για τον αναγνώστη. Σε μια παλαιότερη συνέντευξη της κυρίας Δούκα είχα διαβάσει ότι είναι εξαιρετικός και παθιασμένος αναγνώστης και πέραν του μεγάλου έργου της αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος να τη σέβεται ένας ομοιοπαθής. Δεν περιμένω απάντηση φυσικά. Αλλά η ερώτηση νομίζω κρύβει όλη την ουσία. Ως αναγνώστης θα έκλεινε ικανοποιημένη και ’’χορτασμένη’’ τα Μαύρα λουστρίνια, αν μπορούσε να αφαιρέσει από την ανάγνωσή τους, την πολύ λογική και ανθρώπινη προσωπική της συναισθηματική φόρτιση; Εικάζω πως όχι...Τουλάχιστον αυτό συνέβη στην αφεντιά μου. Και ατυχώς, δεν ανήκω ούτε στον κύκλο ’’ευνοούμενων συγγραφέων’’, ούτε ’’ευνοϊκά διακείμενων’’ κριτικών.

Βαθμολογία: 5,5 (με άριστα το 10)
Comments:
Με ξαφνιάζετε, αναγνώστη. Οι απόψεις μας ιερές και απαραβίαστες, φυσικά, και δικαίωμά σας να μη σας αρέσει το συγκεκριμένο ή και όλα τα βιβλία της, όμως έχω τη χαρά να μη συμφωνήσω μαζί σας για τα Μαύρα λουστρίνια, που τα θεωρώ συναρπαστικά.
Η διαφωνία είναι ωραίο πράγμα, γιατί βάζει και τις δύο πλευρές σε προβληματισμούς και «γεννάει» πράγματα. Θα σας πρότεινα, πάντως, να διαβάσετε μερικά βιβλία της ακόμη, όπως το Ενας σκούφος από πορφύρα, Πλωτή πόλη, Αρχαία σκουριά. Ισως βρείτε κάτι που δεν θα το ξεχάσετε ποτέ.
 
Εμένα με έχεις εντυπωσιάσει(συγχώρα μου τον ενικό) για το εύρος των γνώσεων σου πάνω στην σύγχρονη λογοτεχνία. Αλήθεια πόσες ώρες σου παίρνει για να διαβάσεις ένα μυθιστόρημα 400 σελίδων, το οποίο βαθμολογείς με 5;
Κάθε φορά που σε διαβάζω αισθάνομαι μερμήγκι. Καλό αυτό...
 
@εαρινή συμφωνία
Η διαφωνία από αρχαιοτάτων χρόνων εκτός από μήτηρ της δημοκρατίας και του διαλόγου αποτελεί και μια άκρως παραγωγική διαδικασία. Ημουν απολύτως ειλικρινής λέγοντας ότι δεν έχω εντρυφήσει στη δουλειά της κ.Δούκα. Ξεκάθαρα και τίμια πράγματα. Αυτό φυσικά δεν με εμποδίζει να έχω άποψη για το συγκεκριμένο (συν το Αθώοι και φταίχτες). Σύντομα ελπίζω να ακολουθήσω τη συμβουλή σας.
 
@εαρινή συμφωνία
Η διαφωνία από αρχαιοτάτων χρόνων εκτός από μήτηρ της δημοκρατίας και του διαλόγου αποτελεί και μια άκρως παραγωγική διαδικασία. Ημουν απολύτως ειλικρινής λέγοντας ότι δεν έχω εντρυφήσει στη δουλειά της κ.Δούκα. Ξεκάθαρα και τίμια πράγματα. Αυτό φυσικά δεν με εμποδίζει να έχω άποψη για το συγκεκριμένο (συν το Αθώοι και φταίχτες). Σύντομα ελπίζω να ακολουθήσω τη συμβουλή σας.
 
@vita mi barouak
Υπάρχουν τρόποι και τρόποι ανάγνωσης. Οπως υπάρχουν βιβλία και βιβλία. Τις 400 σελίδες του Βλαντή για παράδειγμα τις διάβασα μέσα σε ένα βράδυ και την επόμενη μέρα επέστρεψα για να ξαναδιαβάσω άλλες 20 συγκεκριμένες που μ' ενδιέφεραν. Τις 400 σελίδες του Εκο μπορεί να κάνω 15 μέρες να τις τελειώσω. Αν και είναι λάθος να το γράφω ας πούμε ότι ο ρυθμός που διαβάζω είναι 100 σελίδες κατά μέσο όρο τη μέρα αλλά αυτό είναι σχετικό και έχει συνάρτηση με το βιβλίο και τον συγγραφέα. Πάντως δεν κάνω power reading ούτε διαβάζω....πλαγίως.
 
Πάντως εγώ το απόλαυσα το βιβλίο, συγκινήθηκα απίστευτα και στο τέλος ένιωσα γεμάτη και πλήρως ως αναγνώστρια. Κατάφερε η συγγραφέας να με κάνει να συμπάσχω με κείνη και ένιωσα να ισορροπώ κι εγώ πάνω σε δικά μου μαύρα λουστρίνια
 
"πλήρης" ήθελα να γράψω.
 
Η κριτική σας δεν συγκεντρώνεται στο έργο αλλά άπτεται και της προσωπικότητας της συγγραφέως. Το αν τσακώνεται με τρείς άλλους έχει σημασία για το έργο της?
Θα σας αναφέρω μια εμπειρία που είχα προ 2 ετών με αφορμή το βιβλίο ενός μισόζουρλου δικηγόρου ο οποίος έκανε ένα ερωτικό κολοκύθι ιδιωτική έκδοση. Αξίωσε λοιπόν να μεσολαβήσω σε 2 μεγάλες εφημερίδες με τις οποίες είχα επαγγελματική συνεργασία για να του κάνουν παρουσίαση (εννοείται θετική)τονίζοντας ότι θα "πληρώσει". Αναρωτήθηκα πώς του πέρασε από το μυαλό ότι είχα τέτοιου είδους άκρες αφού εγώ δεν το είχα καταλάβει ποτέ. Θύμωσε μαζύ μου.
λίγες εβδομάδες μετά είχε σαλόνι στο Βήμα υμνητικό. Και σε άλλες εφημερίδες... Δεν ξέρω πως το κατάφερε. Ούτε αν πλήρωσε. Μου φάνηκε απλώς απίστευτο, δεδομένου του έργου.
Οταν αργότερα το ανέφερα σε φίλους κριτικούς αποδέχθηκαν ότι συμβαίνει.
Το έτι τραγικότερο είναι ότι ευπώλητα βιβλία (τρόπος του λέγειν φυσικά) παρουσιάζονται ως σπουδαία.
Συνεπώς αγαπητέ φίλε, νομίζω πως η γνώμη των νυν κριτικών τύπου, χωρίς να θέλω να υπαινιχθώ τίποτε για τους 3 συγκεκριμένους, είναι εντελώς άνευ σημασίας. Οπως και η προσωπικότητα του συγγραφέα.
Το έργο καλύτερα να κρίνουμε.
Εγώ το βιβλίο δεν το ξέρω και μάλλον δεν θα το διαβάσω.
Θα παρακολουθώ ελπίζω εφεξής το blog σας διότι μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον.
 
@eleni63
Σαφώς και δεν κρίνω (αυτό είναι αυταπόδεικτο από προηγούμενα ποστ) με βάση την προσωπικότητα του συγγραφέα ή τις σχέσεις του με τους κριτικούς. Ανέφερα το περιστατικό, όχι γιατί έπαιξε ρόλο στην ανάγνωση του βιβλίου αλλά στην αγορά του. Ηθελα να έχω μια προσωπική άποψη αν ήταν αδικημένη η συγγραφέας ή οι κριτικοί. Αυτό επεσήμανα και όχι ότι έπαιξε κάποιο ρόλο στην κρίση μου που σε κάθε περίπτωση (και σ’ αυτή φυσικά) είναι υποκειμενική και υπόκειται στην...κρίση τη δική σας και όσων διαβάζουν το παρόν μπλογκ. Δεν διεκδικώ ούτε δάφνες κριτικού, ούτε διαθέτω πτυχία φιλολογίας ή ιστορίας της λογοτεχνίας. Οσο για όλα τα υπόλοιπα θα προτιμούσα επειδή άπτονται νομικών πλαισίων να μην αναφερθώ δημόσια. Την άποψή μου για τον χώρο των κριτικών την έχω γράψει κατ’ επανάληψη και προτιμώ να κάνω τους διαχωρισμούς όχι με βάση ενδείξεις αλλά αποδείξεις. Και καλύτερες αποδείξεις από τα γραπτά δεν υπάρχουν. Κυρίως γιατί μένουν και μας συνοδεύουν...
 
Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?