Ελληνική λογοτεχνία

Οπως μου ζητήθηκε και όπως είχα υποσχεθεί για ένα τριήμερο (Παρασκευή- Κυριακή) αγόρασα όλες τις εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας και ’’χαρτογράφησα’’ τις σελίδες βιβλίου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, που υπήρχαν καλοκαιρινά αφιερώματα λόγω εποχής οι εφημερίδες είχαν ξεφύγει από τη συνηθισμένη ύλη-λογική οπότε είναι αναγκαία και κάποια σχόλια. Ιδού τα αποτελέσματα...
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Η μέρα της Ελευθεροτυπίας αφού κυκλοφορεί ως ένθετο το περιοδικό ’’Βιβλιοθήκη’’. Την περασμένη Παρασκευή στο πνεύμα της εποχής κυκλοφόρησε αφιερωματικό τεύχος με τον τίτλο ’’Μια θάλασσα...βιβλία. Οδηγός για καλοκαιρινές αναγνώσεις’’, συνοδεία φυσικά λόγω θέματος και περισσότερων σελίδων με διαφήμιση. Τρεις σελίδες (16 βιβλία) με επιλογές από την ελληνική λογοτεχνία (ας μου επιτραπεί να της χαρακτηρίσω απολύτως προβλέψιμες), 10 σελίδες, 2 διαφορετικές ενότητες και 17 βιβλία (πολύ πιο τολμηρές οι επιλογές) ξένης λογοτεχνίας, 5 σελίδες, 9 βιβλία (λογικές επιλογές) με κλασικά και σύγχρονα μυθιστορήματα, 6 σελίδες, 10 βιλία πολιτικής και φιλοσοφίας και 6 σελίδες με 20 επιλογές (οι περισσότερες εξαιρετικές) από αστυνομική λογοτεχνία. Τον ίδιο χώρο, συνήθως, καταλαμβάνουν τις υπόλοιπες Παρασκευές η βιβλιοκριτική και ένα κεντρικό θέμα-έρευνα ή παρουσίαση. Οι τελευταίες οκτώ σελίδες έμειναν σταθερές με τις επτά από αυτές να καλύπτουν απλές βιβλιοπαρουσιάσεις (τα πιο έξυπνα γραμμένα και διασκευασμένα οπισθόφυλλα βιβλίων από τους Ν.Ντόκα και Β. Καλαμαρά) 23 βιβλίων και για το τέλος η μόνιμη στήλη Γράμμα από τη Νέα Υόρκη και το πρωτότυπο Λογοτεχνικό Σταυρόλεξο.
ΣΑΒΒΑΤΟ: Το μεγάλο (20 σελίδες) πολιτισιτικό ένθετο των Νέων στη λογική των Κυριακάτικων εφημερίδων με τίτλο ’’Βιβλιοδρόμιο-Ιδέες’’. Η πρώτη σελίδα καλύπτει πάντοτε την κριτική ενός βιβλίου, στη δεύτερη υπάρχουν προτάσεις για μουσική και θεάματα. Τα ΝΕΑ έχουν την πολυτέλεια χώρου για αρκετές κριτικές (το Σάββατο μέτρησα εννέα συν τη στήλη Λοξή ματιά, ενώ απουσίαζε το άρθρο του Κούρτοβικ που συνήθως, αλλά όχι πάντα, λειτουργεί επίσης σαν μια έξτρα κριτική), υπάρχουν ακόμη σελίδες για ζωγραφική, θέατρο, κινηματογράφο και στην τελευταία του ενθέτου όταν δεν καλύπτεται από διαφημίσεις λίγες βιβλιοπαρουσιάσεις και η στήλη Διάβασα όπου κάποιος επώνυμος (συνήθως συγγραφέας) γράφει για το βιβλίο που διάβασε. Την ίδια μέρα, το Εθνος έχει συνήθως μια σελίδα βιβλιοκριτικής (ένα βιβλίο) και παρουσίαση άλλων 4-5. Το βιβλίο που επιλέγεται είναι τις περισσότερες φορές από τα καλά αλλά ατυχώς μόνο... ένα.
ΚΥΡΙΑΚΗ: Μέρα βιβλίου για όλες τις εφημερίδες. Το ’’ΒΗΜΑ’’ παρουσιάζει ένα οκτασέλιδο ένθετο υπό τον ελάχιστα εμπνευσμένο τίτλο ’’Βιβλία’’. Ξεκινάει με σχόλιο γενικού περιεχομένου από τον υπεύθυνο του ενθέτου Νίκο Μπακουνάκη, οι επόμενες έξι σελίδες περιλαμβάνουν κριτικές βιβλίων (συνήθως 10 με 12), στην προτελευταία βιβλιο παρουσιάσεις (έξι στην κορυφή της σελίδας πιο προβεβλημένες από τις υπόλοιπες και άλλες 14 (τόσες είχε αυτή την Κυριακή) στη βάση της σελίδας με περίληψη των οπιασθοφύλλων. Αλλη μια κριτική βιβλίου φιλοξενείται στην τελευταία σελίδα και στον ίδιο χώρο υπάρχει λίστα με ευπώλητα η πλέον....παραπλανητική αφού έχει τις πωλήσεις συνήθως σε ένα(!) βιβλιοπωλείο ή σε μια αλυσίδα. Εκτάκτως, στο ένθετο πολιτισμού της εφημερίδας αυτή την εβδομάδα είχε και μια συνέντευξη του Υπουργού Πολιτισμού Γ. Βουλγαράκη. Δύο σελίδες, ούτε μια λέξη για το βιβλίο (στο Υπουργείο Πολιτισμού υπάγεται και αυτό), πολύ απλά γιατί δεν έγινε ούτε μια ερώτηση σχετική! Η Ελευθεροτυπία έχει περιορισμένες αναφορές την Κυριακή. Μια σελίδα κριτικής στο ένθετο περιοδικό ’’Η τέχνη της ζωής’’ (με συνοδεία τεσσάρων, πέντε βιβλιοπαρουσιάσεων) με την υπογραφή του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου που συνήθως έχει καλή άποψη, ενώ συνήθως υπάρχουν και άλλες σελίδες όπου πολύ συχνά υπάρχουν ενδιαφέροντα θέματα γενικότερου λογοτεχνικού ενδιαφέροντος (αυτή τη φορά ένα μίνι αφιέρωμα στο αστυνομικό μυθιστόρημα). Παράλληλα, στο περιοδικό ’’Ε’’ υπάρχει άλλη μια σελίδα βιβλιοκριτικής εξαιρετικά καλή και προσεγμένη με σωστές και όχι αβανταδόρικες προσεγγίσεις του υπό κρίση βιβλίου. Το ’’Πρώτο Θέμα’’ δεν δίνει χώρο στο βιβλίο (κάθε Κυριακή μια σελίδα με κριτική ενός βιβλίου και δίπλα να ’’ασφυκτιούν’’ άλλες 3-4 παρουσιάσεις). Συνήθως, η κριτική είναι καλή και οξυδερκής και οι λιγοστές βιβλιοπαρουσιάσεις όχι τυπική αναγραφή δελτίων τύπου αλλά μέσα σε τόσες σελίδες μάλλον η συγκεκριμένη περνάει απαρατήρητη (ατυχώς). Αυτή την Κυριακή, είχε...ολόκληρο δισέλιδο αφιέρωμα στα βιβλία του καλοκαιριού με 12 όλα κι όλα βιβλία, ευτυχώς και πολύ έντιμα χωρισμένα ανά κατηγορίες αξιολόγησης και όχι την τυπική κατηγοριοποίηση. Ενθετη εφημερίδα για τις τέχνες και τα γράμματα (υπό τον ομώνυμο τίτλο) έχει και η Καθημερινή, ανάλογης σοβαρότητας με το σοβαρό ύφος της παραδοσιακής εφημερίδας. Οσον αφορά το βιβλίο υπάρχουν τέσσερις αξιόλογες σελίδες με κριτικές, παρουσιάσεις, ρεπορτάζ και θέματα αλλά για πολύ...μυημένους στα λογοτεχνικά θέματα, η στήλη της Ελισάβετ Κοτζιά με μια κριτική βιβλίου και μια ολόκληρη σχεδόν σελίδα βιβλιοπαρουσιάσεων και ευπωλήτων με προσεκτικές (και πάντοτε σοβαρές) επιλογές. Για τους φαν της υπάρχει και στήλη με την άποψη της Αμάντας Μιχαλοπούλου.
Το Εθνος συνήθως έχει τέσσερις σελίδες (ενίοτε και έξι όταν υπάρχει συνέντευξη λογοτέχνη) εγκιβωτισμένες μέσα στο ένθετο Εθνος Αουτ. Μια στήλη ευπώλητων (με το μεγαλύτερο ίσως δείγμα αγοράς), μια κεντρική παρουσίαση- κριτική ενός βιβλίου και πολλές διαφορετικές στήλες. Λογοτεχνικά περιοδικά, νέες δυνάμεις (η μοναδική στήλη που υπάρχει και αφορά καινούργιους συγγραφείς, αυτή την Κυριακή χάρηκα που ’’ανακαλύφθηκε’’ ο νεαρός Ζευγώλης), ότι τρέχει (με νέα ή μίνι παρουσιάσεις), περίπου 15 παρουσιάσεις νέων εκδόσεων και ένας μίνι οδηγός αγοράς με πιο εκτεταμένη αναφορά σε 3-4 βιβλία.
Η Απογευματινή έχει όλες κι όλες δύο σελίδες με κριτική 3-4 βιβκλίων, παρουσίαση άλλων τόσων και ένα τυπικό πίνακα ευπώλητων όπου αν θυμάμαι καλά (δεν υπήρχε αυτή την Κυριακή) δεν γίνεται καν αναφορά από ποιές πηγές αντλείται το δείγμα.
Στο ένθετο περιοδικό Heart του Ελεύθερου Τύπου υπάρχει πάντοτε ένα καλό δισέλιδο με βιβλιοπαρουσιάσεις (συνήθως γύρω στα 10 βιβλία) και πάντοτε ένα ακόμη λογοτεχνικό θέμα. Αυτή την εβδομάδα όλο το περιοδικό ήταν αφιερωμένο στο βιβλίο. Τέσσερις σελίδες με 24 βιβλία ελληνικής λογοτεχνίας (περίμενα πιο τολμηρές επιλογές από την Ελπίδα Πασαμιχάλη, αν και ορισμένες ήταν έκπληξη), τέσσερις σελίδες με 27 καλές επιλογές από την ξένη λογοτεχνία, η έκπληξη...1 σελίδα με 9 βιβλία ποίησης, 4 σελίδες με 24 δοκίμια ή ιστορικά βιβλία, 4 σελίδες με 24 παιδικά βιβλία και άλλες δύο με 12 βιβλία γενικού ενδιαφέροντος.
Αυτά όσον αφορά το τι περίπου περιλαμβάνει η ύλη των εφημερίδων όσον αφορά λογοτεχνικά θέματα, οι επιλογές δικές σας και ένα μικρό δικό μου συμπέρασμα μετά από τόσα αφιερώματα που...μελέτησα. Συνήθως, οι επιλογές στην ξένη λογοτεχνία είναι και τολμηρές και πρωτότυπες και αναδεικνύονται άγνωστοι -στο ελληνικό κοινό- συγγραφείς. Προφανώς, όταν το θέμα περνάει στην ελληνική παραγωγή ισχύουν άλλα κριτήρια και άλλες λογικές ή το εύρος της παραγωγής απαγορεύει την ’’εξερεύνηση’’ και την ανακάλυψη αξιόλογων βιβλίων και συγγραφέων. Δεκτή πάσα ένσταση.