Ελληνική λογοτεχνία

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης είναι ιδανικός μυθοπλάστης, ίσως γιατί η αγαπημένη του Θεσσαλονίκη, είναι μια πόλη που προσφέρεται ως πηγή έμπνευσης για παραμυθάδες και ποιητές. Στο τελευταίο του βιβλίο ’’Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου’’ (εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ) κατορθώνει να μας μεταφέρει με ιδανικό τρόπο όχι μόνο το πνεύμα ενός τριημέρου που σημάδεψε την πόλη αλλά και την χώρα, παρότι η ιστορία του ξετυλίγεται 40 και βάλε χρόνια πριν αλλά κυρίως να περιγράψει τα πρόσωπα της εποχής. Και, ω, του θαύματος αν κάποιος αφαιρέσει από το μυθιστόρημα τους χρονικούς περιορισμούς δημιουργείται η αίσθηση ότι μέσα από μια ρωγμή του χρόνου το παρακράτος, η ΚΥΠ, αστυνομικοί-σοδομιστές, αριστεροί χαφιέδες, οι τραμπούκοι, οι πόρνες και οι νταβατζήδες, οι ξένες μυστικές υπηρεσίες, οι λαθρέμποροι, οι παπατζήδες, ματάκηδες και εφαψίες, οι περισσότεροι με συνοδεία σουρεαλιστικά παρατσούκλια, γλιστράνε από το 1963 στο 2006.19 Μαϊου του 1963, εποχή του Ψυχρού πολέμου και θέμα η επίσκεψη του στρατάρχη Σαρλ Ντε Γκολ στη Θεσσαλονίκη, εποχή πολιτικής αναταραχής και ζυμώσεων στη χώρα, ένα τριήμερο (Παρασκευή- Κυριακή), 36 μόλις ώρες αληθινού χρόνου και ένας ευρηματικός τίτλος, παραλλαγή της λαϊκής παροιμίας ’’Χίλια καντάρια βούτυρο σε σκύλινο τομάρι’’. Όλα αυτά ενδεχομένως να μοιάζουν οικεία σε όσους έχουν διαβάσει το Ζ. Πολλοί έσπευσαν να κατηγορήσουν τον Σκαμπαρδώνη ότι θεματικά προσπάθησε να πατήσει πάνω στα χνάρια του αριστουργήματος του Βασίλη Βασιλικού. Εχω την αίσθηση ότι αυτό τον αδικεί κατάφωρα αφού ο Σκαμπαρδώνης τελειώνει ουσιαστικά εκεί που αρχίζει ο Βασιλικός και το Ζ και μέσα από τα μάτια του ήρωα του στρατηγού της ΚΥΠ Δοβρομήρου βλέπουμε να ξεδιπλώνεται μαεστρικά όλο το λούμπεν στοιχείο της εποχής και της πόλης, αυτό που με μια λέξη περιγράφεται ως ’’παρακράτος’’. Την ώρα που οι αριστεροί φοβούμενοι κρύβονται, οι χαφιέδες με πρόσχημα την ασφάλεια του Ντε Γκολ αφιονισμένοι ’’αλώνουν’’ την πόλη και περιμένουν εντολές. Θα περίμενε κάποιος όλη αυτή η διαστροφή, όλη αυτή η προσέγγιση ενός παράξενου υπόκοσμου να είναι απωθητική αλλά ο Σκαμπαρδώνης δεν μπαίνει στην παγίδα της ’’διδαχής’’, δεν διαχωρίζει τα αυτονόητα αλλά περιγράφει ωμά κλίμα, πρόσωπα, συμπεριφορές, δεν καμώνεται ότι γράφει ιστορία, αυτή την πρόλαβε το Ζ, εκεί που άρχισε ο Βασιλικός τελείωσε ο Σκαμπαρδώνης σύμφωνα με την χρονική αλληλουχία των πραγμάτων. Ακόμη και ο Δοβρομήρος, μοιάζει ιδανικά ταιριαστός, ο γαλονάς ηγέτης των παλιάτσων, το μίσος του για τους κομμουνιστές ξεχειλίζει από κάθε σελίδα αλλά από τους μύδρους του δεν γλιτώνει κανείς, ούτε ακόμη και οι συμμαχικές δυνάμεις. Ο Σκαμπαρδώνης δεν κάνει φτηνή προπαγάνδα και για αυτό ακριβώς το βιβλίο του είναι ξεχωριστό, όπως ξεχωριστή μοιάζει πάντα (και είναι επί της ουσίας) η αγαπημένη του Θεσσαλονίκη. Μόνο για τη σκηνή όπου οι σμηνίτες που υποδέχονται τον ΝτεΓκολ και αντί για άσπρα γάντια περνάνε στα χέρια τους…ασβέστη το βιβλίο θα άξιζε τον κόπο. Όπως οι σμηνίτες ασβεστώνουν τα χέρια τους ο Σκαμπαρδώνης βουτυρώνει το τομάρι του σκύλου. Μόνο που η μυρωδιά που αναδύεται σε αυτή την περίπτωση δεν είναι διόλου απωθητική έστω και αν όπως ο ίδιος ομολόγησε σε μια πρόσφατη συνέντευξη του στο περιοδικό Διαβάζω ’’εκτός από τα σαλόνια αναζητά την έμπνευση και στα σκατά’’. Σε σχέση με τα δύο προηγούμενα μυθιστορήματα του το ’’Γερνάω επιτυχώς’’ και το ’’Ουζερί Τσιτσάνης’’ αλλά και το βραβευμένο ’’Επί ψύλλου κρεμάμενος’’ ο Σκαμπαρδώνης μοιάζει πιο ώριμος, σαν έτοιμος από καιρός για μια δύσκολη αντιπαράθεση με μια δύσκολη εποχή. Αν προσθέσουμε σε όλα αυτά και το γεγονός ότι οι πληροφορίες μου λένε ότι ο Σκαμπαρδώνης έχει μετατραπεί εσχάτως και σε μέντορα των νέων λογοτεχνών της Θεσσαλονίκης ή υποστηρικτή των καινούργιων λογοτεχνικών φωνών της πόλης τότε επιτρέψτε μου την παρασπονδία του μισού βαθμού (τιμής ένεκεν) επιπλέον στην ούτως ή άλλως ψηλή βαθμολογία για το καλύτερο βιβλίο που διάβασα στο πρώτο μισό του 2006.

Βαθμολογία: 8 (με άριστα το 10)