Ελληνική λογοτεχνία

'Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα καλά βιβλία, πρέπει να διαβάζουμε μόνο εξαιρετικά βιβλία''. Τίμπορ Φίσερ (Under the frog)

Saturday, May 20, 2006

 

Rea not...rea(l)!

Τα ’’Αμίλητα βαθιά νερά’’ της Ρέας Γαλανάκη τα διάβασα δύο φορές για ένα απλό λόγο. Μετά την πρώτη ανάγνωση (συνήθως αποφεύγω να διαβάζω προλογικά σημειώματα του συγγραφέα ή επίμετρα και τα αφήνω με μια παράξενη αναγνωστική λογική για το…τέλος) πήρε το μάτι μου ότι η ίδια η συγγραφέας είχε πέσει θύμα εκούσιας απαγωγής σε νεαρή ηλικία. Στην πρώτη ανάγνωση το βιβλίο μου φάνηκε απλά συμπαθητικό, όπως θα φαινόταν οποιοδήποτε βιβλίο της Γαλανάκη. Στη δεύτερη ανάγνωση –με τα νέα δεδομένα στο μυαλό μου- μου φάνηκε μετριότατο, έκφραση που χρησιμοποιώ με πολύ επιείκεια για να μην θίξω μια συγγραφέα του κύρους και του βεληνεκούς της Γαλανάκη, το έργο της οποίας σέβομαι.
Στο τέλος, δεν κατάλαβα τι προσπάθησε να πετύχει σε ένα βιβλίο που ούτε αυτοπροσδιορίζεται, ούτε μπορεί να το συνοδεύει κάποια συγκεκριμένη λογοτεχνική ’’ταμπέλα’’. Μοιάζει με non fiction δουλειά (μυθιστόρημα που βασίζεται σε ντοκουμέντα, ιστορικά στοιχεία και μαρτυρίες), φλερτάρει με τη λαογραφία, περνάει μέσα από το ιστορικό μυθιστόρημα αλλά τελικά δεν είναι τίποτε από όλα αυτά. Τούτη η διαπίστωση δεν συνιστά κατ’ ανάγκη ένα πρόβλημα, ούτε είναι απωθητικό σημειολογικά για τον αναγνώστη. Τα non fiction μυθιστορήματα όπως τουλάχιστον τα θέλει η σημερινή κρατούσα αμερικάνικη συγγραφική λογική (και αποδεκτή νομίζω απ’ όλο τον υπόλοιπο λογοτεχνικό κόσμο) ναι μεν βασίζονται σε έρευνα και μαρτυρίες ή στοιχεία αλλά δεν παρουσιάζουν την προσωπική άποψη του συγγραφέα που φροντίζει να αναμείξει τους ήρωες του σε παράλληλες καταστάσεις ή μέσα στα ίδια τα ιστορικά στοιχεία. Σε ένα ιστορικό μυθιστόρημα πάλι, σύμφωνα με τις μοντέρνες μανιέρες του είδους, η ιστορία αποδίδεται πιστά και σύμφωνα με την βασική λογική που έχουν διασωθεί τα γεγονότα εκτός αν ο συγγραφέας είναι ικανός να αποδείξει μια διαφορετική δική του πραγματικότητα. Το έργο της Γαλανάκη θα μπορούσε να είναι μια έξοχη λαογραφική μελέτη, βασισμένη σε ένα πραγματικό γεγονός, ειδικά από τη στιγμή που η Γαλανάκη έχει αποδείξει στον ’’Αιώνα των λαβυρίνθων’’ ότι μπορεί να περιγράψει άριστα την Κρήτη, ξέρει θρύλους, περιοχές, ανθρώπους και αφουγκράζεται σωστά τους άγραφους κώδικες και το εθιμικό δίκαιο του νησιού, που είναι η γενέτειρα της.
Η Γαλανάκη με την εξιστόρηση των γεγονότων αλλά και της επίδρασης που είχε στο πανελλήνιο η απαγωγή της Τασούλας Πετρακογιώργη από τον Κώστα Κεφαλογιάννη φλέρταρε με την πιθανότητα να γράψει μια εκμοντερνισμένη βερσιόν του Ερωτόκριτου ή ένα Ελληνικής κοπής ’’Ρωμαίο και Ιουλιέτα’’, άνευ δραματικού και πένθιμου φινάλε.
Στην πραγματικότητα, έγραψε ένα ιστορικό ρομάντζο (ίσως αυτός είναι ο καλύτερος όρος για τα Αμίλητα βαθιά νερά), με αχρείαστη λυρικότητα και πολλούς…. δισταγμούς και κρατήματα. Παρότι έκανε μια υπέροχη σε έκταση και πηγές έρευνα (και αυτό πρέπει να της αναγνωρισθεί, αφού στην ουσία αποτελεί το ισχυρό σημείο του βιβλίου) το γεγονός ότι τα περισσότερα στοιχεία αντλήθηκαν από την πλευρά του απαγωγέα και πιθανώς, ο φόβος να χαρακτηρισθεί μονόπλευρη η εξιστόρηση της (κάτι που τελικά δεν το απέφυγε αν κρίνουμε από τις αντιδράσεις της Τασούλας Πετρακογιώργη με τη γνωστή επιστολή στην Ελευθεροτυπία) παρουσίασε μια εξιδανικευμένη βερσιόν των χαρακτήρων. Σε κανένα σημείο δεν πέτυχε η όποια προσπάθεια κατάδυσης στον ψυχικό τους κόσμο, αφού ακόμη και αν υπήρχε η πρόθεση τη σκέπασε και την υπερκάλυψε η περιττή λυρικότητα των περιγραφών. Το αποτέλεσμα είναι ότι μένει το ερώτημα: Αν όλοι ήταν τόσο ιδανικοί χαρακτήρες γιατί έγιναν όσα έγιναν; Για αυτό ακριβώς στη δεύτερη ανάγνωσή του, το βιβλίο μου άρεσε λιγότερο από την πρώτη. Πλέον ήταν φανερή η τάση της Γαλανάκη να εξιδανικεύσει την ιστορία, επειδή είχε ζήσει μια παρόμοια εμπειρία και να κλείσει με τον καλύτερο τρόπο τους όποιους λογαριασμούς με το παρελθόν αλλά και τους θρύλους της γενέτειρας της.
Όσο για τον τρόπο γραφής της Γαλανάκη δεν υπάρχει μέση λύση και τρίτος…δρόμος: Η τον λατρεύεις ή τον απορρίπτεις. Με τις τελευταίες της δουλειές κλείνω υπέρ του δεύτερου αφού στα δικά μου τουλάχιστον μάτια η Γαλανάκη έχει τη σιγουριά της επιτυχημένης, ξέρει τη μέθοδο να ελκύει τεχνητά τον αναγνώστη της και αυτό αποψιλώνει τη δουλειά της από τον όποιο αυθορμητισμό ή καινοτομία.
Μοιάζει σαν να σκέφτεται τον αναγνώστη σε κάθε πρόταση και όταν με βάση τα δικά της δεδομένα είναι υποχρεωμένη σε μια δουλειά σαν τα ’’Αμίλητα βαθιά νερά’’ να μπλέξει με λεπτούς χειρισμούς και σεβασμό και στους (υπαρκτούς) πρωταγωνιστές της δημιουργεί μεν ένα μπεστ σέλερ αλλά πέραν τούτου ουδέν. Η επιστολή της κυρίας Πετρακογιώργη απλά λειτούργησε λίγο παραπάνω υπέρ των ούτως ή άλλως εξασφαλισμένων πωλήσεων, αφού η Γαλανάκη διαθέτει ένα σταθερό πυρήνα μερικών χιλιάδων αναγνωστών (αυτό δεν αναφέρεται εδώ ως αρνητικό αλλά για ακριβώς τους αντίθετους λόγους) και έχω την αίσθηση ότι μάλλον αδικεί τη συγγραφέα και την προσπάθεια της να σεβαστεί την ιστορία, περισσότερο ίσως από ότι πρέπει να κάνει ένας λογοτέχνης.

Η βαθμολογία μου: 5 (με άριστα το 10) για το συνολικό βιβλίο και 9 για την αξία της έρευνας και των στοιχείων που παραθέτει.


''Βίσση είναι θα....τελειώσει. Και αφού το πανελλήνιο χορτάσει από το καρακιτσαριό του καραόκε μπαρ που στήθηκε στο Ολυμπιακό στάδιο αύριο είναι μια άλλη μέρα...Η έκθεση βιβλίου δίνει άφεση αμαρτιών στους Eurovisio-νιστές’’. Το παρόν ΔΕΝ είναι διαφήμιση αλλά προτροπή. Ακόμη και το χειρότερο βιβλίο του κόσμου διασκεδάζει περισσότερο από την υπο-κουλτούρα της Eurovision.
Comments:
Πες τα χρυσόστομε γιατί εγώ όταν τα λέω γίνομαι κακιά.
Το κουραστικό για τον αναγνώστη ήταν αυτό το αναμάσημα για την Κρήτη και το εθιμικό δίκαιο και τον άγραφο νόμο. Πράγματα δηλαδή που είχαν ειπωθεί στις πενήντα πρώτες σελίδες του βιβλίου απολύτως επαρκώς και επαναλαμβάνονταν ξανά και ξανά μέχρι το τέλος. Δεν θέλω να μιλήσω για θέματα πλοκής και συγγραφής γιατί δεν είμαι ειδική επί του θέματος. Αλλά για την ανθρώπινη πλευρά θέλω να πω πόσο κακή εντύπωση μου έκανε ο τρόπος που η συγγραφέας αξιοποίησε στο βιβλίο την συνάντησή της με την Τασούλα. Σαν να μην της αναγνώριζε το δικαίωμα να κρατήσει κάποια πράγματα για τον εαυτό της, με μια υποβόσκουσα περιφρόνηση επειδή κατά την γνώμη της η Τασούλα στάθηκε κατώτερη των περιστάσεων.
Ένιωσα ότι για άλλη μια φορά ένας άνθρωπος που κρατάει πένα επιτέθηκε σε μια ανήμπορη γυναίκα. Στην ίδια ανήμπορη γυναίκα, ύστερα από τόσα χρονια!
 
@kyrallina
Αντιθέτως από σένα προτιμώ να μιλάω για θέματα πλοκής κλπ. και δεν μπαίνω στη λογική της αντιπαράθεσης που δημιουργήθηκε. Στο μοναδικό που διαφωνώ είναι ότι επιτέθηκε με την πένα της γιατί δεν πιστεύω ή δεν νομίζω ότι υπήρχε τέτοια πρόθεση από την πλευρά της Γαλανάκη.
 
Δεν ξέρω αν είχε ή όχι πρόθεση αλλά γεγονός είναι ότι το έκανε. Ρίξε μια ματιά στην επιστολή της Τασούλας προς τη Γαλανάκη. Εκτός αν θεωρήσουμε δεδομένη την ανειλκρίνιά της.
 
@kyrallina
Σαφώς και δεν μπορώ να κατηγορήσω κάποιον για έλλειψη ειλικρίνειας και μάλιστα άνευ αποδείξεων. Από την άλλη η συγγραφέας προβάλει ένα ισχυρό αντίλογο στην απάντηση της ή σε διάφορες συνεντεύξεις της που διάβασα το τελευταίο διάστημα. Οτι στη συνάντηση τους η κυρία Τασούλα καταναλώθηκε σε λεπτομερείες περιγραφές του φορέματος που φορούσε. Συνεπώς, ο καθένας μας εξάγει τα συμπεράσματά του κατά το δοκούν.
 
Όταν υπάρχουν χιλιάδες βιβλία που θα ήθελα να διαβάσω, πώς θα μπορούσα να είχα διαβάσει δύο φορές την απαγωγή της Τασούλας. Με το ζόρι κατάφερα να διαβάσω το βιβλίο αυτό μία φορά, πηδώντας καμιά 50-ριά σελίδες. Θα έλεγα ότι είναι ρηχά και φλύαρα νερά. Η ίδια η απαγωγή είναι μια ιστορία που δεν παρουσιάζει μήτε ηρωισμό, μήτε ρομαντισμό, μήτε ωριμότητα. Η πλοκή … ανύπαρκτη. Το ότι η απαγωγή μιας κρητικοπούλας έγινε ανατολικό ζήτημα στην Ελλάδα της εποχής εκείνης? Είναι πράγματι άξιο λόγου για κοινωνική έρευνα, όχι όμως να γίνει ένα χαλαρό και ανιαρό μυθιστόρημα. Αλλά μήπως και σήμερα η ίδια ιστορία δεν επαναλαμβάνεται? Τι μας χρειάζονται οι ιστορικές μελέτες για αρλούμπες. Δεν μπορώ να μην χρησιμοποιήσω την ρήση πολύ κακό για το τίποτε. Εμένα προσωπικά η Ρέα μου τη σπάει γιατί είναι και θεοφοβούμενη. Στην ΕΛΕΝΗ μας ξεφουρνίζει, ότι η Ελένη έχασε τα δύο της παιδιά, αυτά που ήταν νόθα, όταν τα έφερε στον κόσμο. Ανατριχιάζω με την τόση ρηχότητα ακόμα και να το σκέφτομαι. Κρίμα για την συγγραφέα του Ισμαήλ Φερίκ Πασά. Εγώ με άριστα το 10 με δυσκολία θα έβαζα 3, όσο για την έρευνα….. είπαμε πολύ κακό για το τίποτε. Άσε που αναστάτωσε την ίδια την Τασούλα που μπορεί να έκρυβε από τον άντρα της, τα καθέκαστα. Δεν νομίζω δε ότι εδώ συζητάμε για ιστορικό μυθιστόρημα, αλλά για λογοτεχνικό κουτσομπολιό.
 
This comment has been removed by a blog administrator.
 
@anonymous
Διαφωνώ με κάποιες από τις εκφράσεις σου. ’’Αρλούμπες’’ δεν μπορεί να είναι ένα βιβλίο που πήρε χρόνο, δουλειά, έρευνα στον συγγραφέα του. Ειδικά όταν ο συγγραφέας δεν είναι του συρμού. Και μόνο το γεγονός ότι μνημονεύεις μια προγενέστερη καλή δουλειά της κ.Γαλανάκη δείχνει ότι δεν είναι ατάλαντη συγγραφέας. Επί της ουσίας του συγκεκριμένου βιβλίου δεν διαφωνώ, το χαρακτήρισα ’’ιστορικό ρομάντζο’’ και πιστεύω επίσης ότι έγινε πολύ φασαρία όχι για το τίποτα αλλά υπέρ των πωλήσεων! Το γεγονός ότι επιτρέπω και θα επιτρέπω τον ελεύθερο διάλογο και τις απόψεις για τα βιβλία ή τους συγγραφείς δεν σημαίνει ότι πρέπει να θίγονται σ’ αυτό τον χώρο, ειδικά από τη στιγμή που είναι απόντες στο διάλογο ή τη συζήτηση και δεν μπορούν να υπαρασπίσουν τον εαυτό ή το έργο τους. Και υποχρεωτικά θα παίζω αυτό το ρόλο ως ’’διαχειριστής’’ του blog.
 
1. Δεν λέω ότι η συγγραφέας γράφει αρλούμπες, αλλά ότι η ιστορία είναι «αρλούμπες». Αυτό είναι πολύ διαφορετικό, από αυτό που εννόησες. Δηλαδή η ιστορία της απαγωγής!
2. Τώρα αν δεν αντέχεται η κρητική, είναι πράγματι ένα σοβαρό πρόβλημα στην χώρα μας, ανάμεσα σε όλα τα άλλα. Βλέπεις θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία!!!
3. Εάν ένας συγγραφέας είναι του συρμού ή δεν είναι, αυτό η ιστορία θα το αποφασίζει, όταν πολλά κείμενα θα ξεχαστούν ή θα πεθάνουν. Το ίδιο πράττει και η φύση με την φυσική επιλογή, μόνο με δραματικά μικρότερη ταχύτητα. Γι αυτό ας αφήνουμε τα πράγματα να κυλούν. No Logo!
 
@anonymous
Ο καθένας αξιολογεί διαφορετικά την ιστορία και το θέμα ενός βιβλίου. Είναι καθαρά υποκειμενική άποψη.
Δεν κατάλαβα ποιός δεν αντέχει την κριτική; Αν το λες για μένα νομίζω ότι τα γεγονότα σε διαψεύδουν. Ο χώρος είναι ανοιχτός για να γράψει ο καθένας ανώνυμα ή επώνυμα ότι θέλει και δεν λογοκρίνω απόψεις. Εξ’ ΄’αλλου και στατιστικά μιλώντας 1 σε κάθε 7-8 μέιλ που παίρνω δεν περιλαμβάνει εκφράσεις συμπάθειας! Αν μιλάς για τη Γαλανάκη αισθάνθηκα την ανάγκη να την ’’υπερασπιστώ’’ μόνο για τη λέξη αρλούμπες. Το βιβλίο αν διάβασες προσεκτικά τα όσα έγραψα ούτε εμένα μου άρεσε...Από την αλλη είναι το πιο εμπορικά επιτυχημένο βιβλίο της χρονιάς (σύμφωνα με τους όχι κατατοπιστικούς και αξιόπιστους πίνακες πωλήσεων) άρα κάποιες χιλιάδες αναγνώστες διαφωνούν μαζί σου, ανώνυμε φίλε και φυσικά μαζί μου.
Οσον αφορά το τρίτο σκέλος μην μπερδεύεις τα κλασικά αναγνώσματα με τα αναγνώσματα που αξίζουν αλλά δεν θα γίνουν κλασικά. Πραγματικά για τα κλασικά αποφασίζει ο χρόνος και μόνο ο χρόνος. Ο στόχος όμως είναι για όλα τα υπόλοιπα να αποφασίζουμε εμείς και όχι αυτοί που κατευθύνουν την αγορά (κριτικοί που δεν διαβάζουν τα βιβλία για τα οποία γράφουν, εκδότες που έχουν καλύτερους μηχανισμούς προώθησης ή περισσότερα χρήματα κλπ.). Χωρίς να ευλογάω τα ανύπαρκτα ούτως ή άλλως γένια μου θεωρώ ότι μέσα από αυτό το μπλογκ κάποιοι έμαθαν συγγραφείς που γράφουν αξιόλογα βιβλία και στον τύπο η δουλειά τους καλύφθηκε με τρεις τυπικές αράδες για να κλείσει η ύλη μιας εφημερίδας. Και ελπίζω όσο θα έχω την όρεξη να συντηρώ αυτό το μπλογκν να μάθουμε όλοι μαζί παρέα και άλλους.
 
Καλησπέρα reader's-diggest έχεις απόλυτο δίκιο και γράφεις πολύ ωραία για τους νέους συγγραφείς, σε αντιπαράθεση με τους κλασικούς. Απλά με σύγχισε λίγο που σε σύγχισε η λέξη αρλούμπα. Δικό μου λάθος. Το μπλόκ σου το βρίσκω υπέροχο και μακάρι να χεις χρόνο και να μη το εγκαταλείψεις. Σε διαβάζω τακτικά και μπράβο. Παρεπιπτόντως, σου αρέσει η Σωτη Τριανταφύλου; Θα με ενδιέφερε η γνώμη σου.
καλό βράδυ,
αγγέλα
 
Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?