Ελληνική λογοτεχνία

'Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα καλά βιβλία, πρέπει να διαβάζουμε μόνο εξαιρετικά βιβλία''. Τίμπορ Φίσερ (Under the frog)

Monday, May 22, 2006

 

Ξεφ(τ)υλλίζοντας...part 44 (Η... νόσος των ευπώλητων)

Μια από τις αγαπημένες μου Κυριακάτικες ασχολίες είναι το διάβασμα των εφημερίδων. Συνήθως υπάρχουν ορισμένα ενδιαφέροντα θέματα αφού η έκταση τους επιτρέπει να ασχοληθούν με κάτι πιο σοβαρότερο από τα τρέχοντα ή το συζητήσιμο life style της ελληνικής κοινωνίας.
Το μάτι μου πάντοτε πέφτει στους πίνακες των ευπώλητων και χθες διαπίστωσα μετά τη μελέτη τους ότι στην ουσία οι περισσότεροι λειτουργούν παρελκυστικά και με μικρό δείγμα. Το αποτέλεσμα είναι και να αδικούνται βιβλία και να δημιουργείται σε πολλές περιπτώσεις μια εσφαλμένη εικόνα της αγοράς. Τα Νέα, η Ελευθεροτυπία και ο Ελεύθερος Τύπος δεν έχουν ανάλογους πίνακες, οπότε εξ' ορισμού είναι εκτός... συζήτησης. Η Απογευματινή δημοσιεύει ένα πολύ γενικό πίνακα, το Βήμα επιλέγει μια αλυσίδα (συνήθως) βιβλιοπωλείων και η λίστα περιλαμβάνει ότι πουλήθηκε σε αυτήν. Πιο κοντά στην πραγματικότητα αλλά χωρίς να είναι απόλυτα αντιπροσωπευτικοί οι πίνακες του Εθνους και της Καθημερινής που ασχολούνται με δείγμα από περισσότερα βιβλιοπωλεία. Παρόλα αυτά κανείς πίνακας δεν απεικονίζει με ασφάλεια και σιγουριά την πραγματικότητα, πρόβλημα που υπήρχε παλαιότερα και στη μουσική βιομηχανία με τους δίσκους και τα Cd.
Η πιο πιστή απεικόνιση της αγοράς του βιβλίου γίνεται στο μηνιαίο ΔΙΑΒΑΖΩ αφού το περιοδικό δημοσιεύει ξεχωριστές λίστες ανά περίπτωση (ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, αλυσίδες κλπ.). Παράλληλα, πουθενά δεν υπάρχουν αριθμοί πωλήσεων (λες και είναι απαγορευμένος καρπός) και δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με πόσα ακριβώς αντίτυπα ένα βιβλίο μπαίνει στην εβδομαδιαία λίστα ευπώλητων. Μπορεί για παράδειγμα, ειδικά στις μεμονωμένες περιπτώσεις βιβλιοπωλείων ένα βιβλίο με 10-20 αντίτυπα να είναι μέσα στα μπεστ σέλερ! Σε γενικές γραμμές και όσον αφορά την ελληνική λογοτεχνία ξέρουμε ότι η Γαλανάκη και ο Μάνος Ελευθερίου πουλάνε αυτό το διάστημα, ότι ο Ξανθούλης συνεχίζει να είναι ψηλά αλλά όλα τα άλλα τα...υποθέτουμε.
Ισως μια πιο μοντέρνα προσέγγιση του θέματος θα ήταν οι λίστες να προκύπτουν σε μια ενιαία μορφή όχι από τα βιβλιοπωλεία αλλά από τους ίδιους τους εκδοτικούς οίκους με βάση τις ανατυπώσεις. Και όχι με τη μορφή εκδόσεων (1η, 2η κλπ.) αλλά με τη μορφή χιλιάδων που κάποιοι εκδοτικοί οίκοι χρησιμοποιούν (σωστά) ως μέτρο. Με τον αριθμό των εκδόσεων δεν βγαίνει άκρη αφού για άλλους συγγραφείς κάθε έκδοση μεταφράζεται σε 500 αντίτυπα και για άλλους σε 2 ή 3.000. 'Ετσι θα μάθουμε και τα πραγματικά διαχρονικά επιτυχημένα βιβλία σε πωλήσεις, θα επιμηκυνθεί ο χρόνος ''αντοχής'' των βιβλίων (τώρα το αγοραστικό ενδιαφέρον πλην ελαχίστων εξαιρέσεων εξαντλείται στους 2-3 πρώτους μήνες κυκλοφορίας) και θα αποφευχθούν περιπτώσεις παρελκυστικές όπου η εμφάνιση ενός βιβλίου για μια φορά στη λίστα φέρνει αυξημένο αγοραστικό ενδιαφέρον, προϊόν της δημοσίευσης και όχι της αξίας της δουλειάς του συγγραφέα. Δεν είναι ακριβώς ψιλά γράμματα ο προβληματισμός αυτός ειδικά από τη στιγμή που ούτε οι ίδιοι οι συγγραφείς έχουν άποψη και γνώση για τις ακριβείς πωλήσεις τους, όσο ψηλά ή χαμηλά και αν κυμαίνονται αυτές. Ουκ ολίγοι εκδοτικοί οίκοι κερδοσκοπούν σε βάρος τους αφού δεν υπάρχει δυνατότητα διασταύρωσης των αριθμών από τον συγγραφέα, καθυστερούν χρόνια ολόκληρα την καταβολή των δικαιωμάτων και στο τέλος δίνουν ψίχουλα. Χωρίς αυτό να αποτελεί γενίκευση αρκετοί εκδοτικοί οίκοι, ύποπτοι για... κερδοσκοπία αποφεύγουν στις εσωτερικές σελίδες του βιβλίου να γράψουν όπως έχουν υποχρέωση ημερομηνία πρώτης έκδοσης (και όσων ακολουθήσουν), υπάρχει απλά μια αναφορά στο μήνα ή στο χρόνο έκδοσης του βιβλίου και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλαπλές ανατυπώσεις εν αγνοία του συγγραφέα. Και μην ακούσω ότι αυτά δεν... γίνονται. Γίνονται και μάλιστα με την ίδια συχνότητα είτε σε βάρος συγγραφέων που μετράνε τις πωλήσεις τους σε πολλές χιλιάδες, είτε σε εκατοντάδες.



''Τελευταία εβδομάδα της έκθεσης βιβλίου. Τελευταίες ευκαιρίες για όποιον θέλει να μπει στο ''κλαμπ'' των αναγνωστών. Ποτέ δεν είναι αργά. Εξ' άλλου, η τηλεόραση δεν παίζει τίποτε της...προκοπής. Η Eurovision τελείωσε'...Το παρόν ΔΕΝ είναι διαφήμιση αλλά προτροπή. Εκτός από το μέρος του κόσμου που μας παρουσιάζει επιλεκτικά η τηλεόραση υπάρχει ένας πολύ μεγαλύτερος μέσα στα βιβλία. Ο κόσμος της φαντασίας.
Comments:
Ότι και να γράψεις γι' αυτό το θέμα, φίλε μου, δε θα είναι αρκετό. Ας μην ξεχνάμε ότι συγκεκριμένου οίκου τα βιβλία του κυκλοφορούνε κατ' ευθείαν στη δεύτερη έκδοση, ότι οι περισσότεροι συγγραφείς αρχίζουν να εισπράττουν δικαιώματα από τις 2000 αντίτυπα, τα οποία προφανώς δε φτάνουν ποτέ, ότι οι κατάλογοι των ευπωλήτων πολλές φορές εξαρτώνται από το πόσο καλές είναι οι σχέσεις των εκδοτών με τους βιβλιοπώλες (βάλε με στη λίστα με τα ευπώλητα και θα σου κάνω μεγαλύτερη έκπτωση), αλλά και οι δημόσιες σχέσεις των συγγραφέων. Σήμερα αν δεν γλείψεις δε βλέπεις άσπρη μέρα, εκτός κι αν σε ανακαλύψουν από μόνοι τους οι αναγνώστες. Να αναφέρω χαρακτηριστικά το παράδειγμα φίλου συγγραφέα που το πιο... αποτυχημένο του βιβλίο πούλησε 17 ΧΙΛΙΑΔΕΣ αντίτυπα και δεν μπήκε ποτέ στις λίστες. Ας μη συνεχίσω...
 
στην Ελλάδα οι πωλήσεις των περισσοτέρων βιβλίων κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, η πίτα είναι, εκτός από περιοδικές συγκυριακές αυξομειώσεις, συγκεκριμένη. Οι εκδότες είναι δυσανάλογα πολλοί, καθώς και η συγγραφείς όλων των ειδών. Το πεδίο του αριθμού των αναγνωστών σχετικά δύσκαμπτο στην αφομείωση, που έγκειται και στα γενικότερα οικονομικά προβλήματα της χώρας που κτυπούν πρωτίστως την τέχνη και, κατ' επέκταση και το βιβλίο. Μέσα σε αυτό τον ασταθή χώρο προσπαθούν να επιβιώσουν, ή να επωφεληθούν κάποιοι με όποια μέσα βρεθούν στην διάθεσή τους, έστω και αν αυτά είναι μη-έντιμα.
 
Κυριακή βραδάκι.. Μάιος.. Στην Διονυσίου Αεροπαγίτου κάτω απο το ιερό βράχο της Ακρόπολης.. χαζεύοντας βιβλία.. πόσες φορές σκέφτηκα εχτές.."αχ να είχα πολλά λεφτά.. να πάρω όσα βιβλία θέλω" >.... :( Μαίρη.
 
@αδαής
Δίνεις και προεκτάσεις στα όσα έγραψα...Δυστυχώς τα βιβλία που ανακαλύπτουν οι αναγνώστες είναι απείρως λιγότερα από εκείνα που πουλάνε χωρίς να αξίζουν επειδή λειτουργεί υπερ τους ένα ολόκληρο σύστημα. Ούτε τον Πολυράκη θα τον δεις στις λίστες με τα ευπώλητα (στιςπερισσότερες τουλάχιστον για να μην παρεξηγηθώ από το σύνολο με τη γενίκευση) και για αυτό δεν θεωρούν ότι γράφει λογοτεχνικά έργα οι κριτικοί. Προσωπικά δεν είναι από τα βιβλία που θα διαβάσω αλλά αυτό είναι άσχετο με το θέμα.
 
@stratos
Συγνώμη αλλά νομίζω ότι οι αριθμοί διαφωνούν με τα όσα γράφεις. Εχουμε και λέμε: Στοιχεία από λογιστικές χρήσεις και ισολογισμούς του 2004 που έχω στο συρτάρι μου (όλα τα νούμερα είναι προ φόρων)...
Ελευθερουδάκης 392.000 ευρό κέρδη, Πρωτοπορία 187.000, Ιανός 266.000
Εκδοτικοί οίκοι
Πατάκης 1,8 εκατομμύρια ευρό κέρδος
Παπαζήσης 808.00
Λιβάνης 835.000
Φυτράκης 617.000
Ψυχογιός 603.000
Ωκεανίδα 432.000
Καστανιώτης 323.000
Αλλοι έντεκα εκδοτικοί οίκοι είχαν κέρδη από 50.000 μέχρι 250.000 ευρό
Και όλα αυτά με εξαιρετικά νεφελώδη την κατάσταση που επικρατεί στις αποθήκες των περισσότερων (δεν θέλω να επεκταθώ περισσότερο, όσοι εμπλέκονται στην εκδοτική βιομηχανία ξέρουν πολύ καλά τι εννοώ) κάτι που δεν αποκλείει τα κέρδη να είναι ακόμη μεγαλύτερα για όλους.
Αρα, είναι μύθος ότι το βιβλίο δεν αφήνει κέρδος στην Ελλάδα, μύθος που συμφέρει τους εκδότες να τον καλλιεργούν ενώ οι ισολογισμοί τους λένε άλλα. Ας ανακοινώνονται τα νούμερα των πωλήσεων και θα δούμε τότε τι ακριβώς πουλάνε τα βιβλία. Επαναλαμβάνω ότι στις καλύτερες των περιπτώσεων μόνο ένα ποσοστό μέχρι μάξιμουμ το 20% πάει στην τσέπη του συγγραφέα! Να συνεχίσω; Οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι έχουν υπαλλήλους με 600 και 800 ευρό μισθούς και τους χαρκατηρίζουν ανειδίκευτους, ενώ τους υποχρεώνουν να τρέχουν χωρίς αμοιβή από εκδήλωση σε εκδήλωση και εκτός του ωραρίου τους. Δεν είμαι κατά του κέρδους το έχω ξαναγράψει. Γιατί μόνο μέσα από διαδικασίες κερδοφορίας θα συνεχίσουν να εκδίδονται βιβλία αλλά βαρέθηκα την ’’καραμέλα’’ των δύσκολων εποχών στην αγορά!
 
@Μαίρη
Μην στεναχωριέσαι. Το ίδιο είχα πει δεκάδες φορές σε νεαρή ηλικία όταν εκστασιασμένος έβλεπα βιβλιοπωλεία του εξωτερικού με χιλιάδες τίτλους και δεν ήξερα (η μάλλον ήξερα) τι να πρωτοδιαλέξω. Τελικά τα έφερε έτσι η ζωή που σήμερα έχω χιλιάδες βιβλία...
 
νομίζω ότι ο Στράτος έχει ΚΑΙ δίκιο...ανέφερες καμιά δεκαριά εκδότες, από τους πάνω από 100-150 αν δεν κάνω λάθος, που ο τζίρος τους αφορά έναν ευρύ κύκλο εργασιών, και όπως σωστά λες προ φόρων. Επίσης, θα πρέπει να δούμε και πως αλλοιώς κάνουνε τζίρο. Π.χ. εκτός από τις πωλήσεις των δικών τους βιβλίων, πολλοί κάνουν και την διανομή και άλλων εκδοτικών οίκων που δεν έχουν εκείνοι την δυνατότητα να το κάνουν...

Πάντως και οι δικές σου επισημάνσεις είναι μερικώς σωστές. Δεν βγαίνουν όμως τόσο εύκολα τα οικονομικά συμπεράσματα. Υπάρχουν μεγάλα ποσά που δεν αναφέρονται καν (είμαι σε θέση να γνωρίζω)οπως π.χ. υπέρογκα χρέη προς (κυρίως)τυπογράφους, που έχουν πολλοί απ' αυτούς αγανακτήσει. Πίστεψέ με.
 
Ειναι πραγματικά λυπηρό να μην μπορεί να διασταυρώσει ένας συγγραφέας/ποιητής τον αριθμό βιβλίων που πούλησε. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι είναι τόσο μίζερα τα πράγματα και στο χώρο του βιβλίου. Αυτό βέβαια που δεν καταλαβαίνω (ισως να είναι αφελές) είναι γιατί ένας εκδοτικός οίκος να προσπαθήσει να θάψει έναν συγγραφέα που πουλάει.
 
Μία μικρή ίσως άνευ ουσίας επισήμανση: πιο σοβαρό ή σοβαρότερο, όχι πιο σοβαρότερο...Ξέρω ότι η γρήγορη πληκτρολόγηση δημιουργεί ενίοτε εστίες λαθών.
 
@roidis
Δεν είπα ότιέχει άδικο ο Στράτος σε όσα υποστηρίζει αλλά η ’’βιομηχανία βιβλίου’’ στην Ελλάδα δεν είναι σε τόσο τραγική κατάσταση όσο θέλουν οι εκδότες να υποστηρίζουν. Σαφώς και πολλά από τα χρήματα που εμφανίζονται ως κέρδη προέρχονται και από άλλες παράλληλες εκδοτικές δραστηριότητες που δεν έχουν σχέση με τη λογοτεχνία. Και ποτέ δεν υποστήριξα ότι ξέρω τα πάντα για την κατάσταση που επικρατεί. Κάθε άλλο μάλιστα....
 
@just-a-cat
Εξαιρετικά εύστοχη παρατήρηση. Ακριβώς γι αυτό χαρακτήρισα το όλο θέμα ’’η νόσος των ευπωλητων’’. Επειδή (μας) απαγορεύει να ανακαλύψουμε τα αληθινά καλά βιβλία και δίνει κατευθυντήριες γραμμές στην αγορά. Οταν μπαίνεις σε ένα βιβλιοπωλείο και ακούς από κάποιον ανενημέρωτο υποψήφιο αγοραστή ’’πες μου τι πουλάει;’’ ακολουθεί η απάντηση του ελάχιστα ενημερωμένου υπαλλήλου ’’αυτό και αυτό’’. Και συνήθως εκεί θα στραφεί ο αγοραστής! Οπως έχεις καταλάβει αυτό το μπλογκ δίνει αγώνα υπέρ των καλών βιβλίων και όχι κατ’ ανάγκη των βιβλίων που πουλάνε (χωρίς η εμπορικότητα να αποκλείει σε αρκετές περιπτώσεις την ποιότητα).
 
@tinkerbell
Δεν είναι αφελές αλλά πολύ λογικό το ερώτημα σου. Κανείς εκδότης ή εκδοτικός οίκος δεν ’’θάβει’’ τους συγγραφείς. Παραποιημένα αποτελέσματα τους παρουσιάζουν (ορισμένοι) για να τους πληρώσουν αντίστοιχα λιγότερα δικαιώματα. Δεν έχω ακούσει εκδότη να μιλάει άσχημα για συγγραφέα αλλιώς δεν θα είχε νόημα να εκδώσει και τη δουλειά του.
 
Παιδιά, μετά από όλα όσα διάβασα μου κόψατε τα πόδια.Κι εγώ έκανα τόσα όνειρα.
Μήπως θα μπορούσατε να με ενημερώσετε (όλοι σας) κάτι για τα δικαιώματα του συγγραφέα;
Μπράβο σου! Αυτή η σελίδα είναι θησαυρός για μένα.Σ' ευχαριστώ που υπάρχεις.
 
@elpida
Κουράγιο...Στα blogs αλλά και γενικά στο διαδίκτυο θα συναντήσεις πολλούς συγγραφείς που μπορούν να σου εξηγήσουν τα περί δικαιωμάτων. Σύμφωνα με όσα ξέρω και συνήθως ισχύουν για τους περισσότερους εκδοτικούς οίκους:
Ο συγγραφέας υπογράφει ένα συμβόλαιο με τον εκδοτικό οίκο για την έκδοση του βιβλίου του (η σε κάποιες περιπτώσεις περισσοτέρων του ενός αλλά αυτό είναι μάλλον σπάνιο) και πληρώνεται με ποσοστά επί των πωλήσεων. Τα ποσοστά συνήθως για τους έλληνες λογοτέχνες ξεκινούν από 10% (για κάποιον καινούργιο, πρωτοεμφανιζόμενο) και αυξάνονται ανάλογα την εμπορικότητά του. Επειδή πάντως αυτά τα ξέρω σε γενικές γραμμές αν κάποιος είναι πιο ειδικευμένος μπορεί να σου πει περισσότερες λεπτομέρειες για το τι ισχύει με τα συμβόλαια, τι γράφουν, αν τηρούνται κλπ.
 
H Ελπίδα ας μπει στο μπλογκ του Αλέξη Σταμάτη, εκεί έχει link του elawyer. Θα την ενημερώσει σχετικά
 
Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?